[zaloguj się]
[pdf]

NIMFA (22) sb f

Ni- (12), Ny- (10).

Fleksja
sg pl
N nimfa nimfy
G nimfy nimf
D nimf(o)m
A nimfę nimfy
V nimfo

sg N nimfa (3). ◊ G nimfy (1). ◊ [A nimfę.] ◊ V nimfo (2). ◊ pl N nimfy (9). ◊ G nimf (2). ◊ D nimf(o)m (1). ◊ A nimfy (4).

Sł stp, Cn brak, Linde XVIII – XIX w.

1. W mitologii greckiej boginka, uosabiająca siły przyrody i jej piękno, zamieszkująca morza, rzeki, źródła, góry, lasy i drzewa [nympha ‒ oblubienica, młoda pani Mącz 255d, Calep; pani; pszczółka – nympha Cn] (21): Opis, Imię yedney Boginiey wodney Nimphy. Mącz 266a; Iris nieleniwa tak przerzekła: Wstań a podź, Nimfo urodziwa. KochMon 23; NIc po twoiey Nárcyze vrodzye toć powiem/ Gdy my ſwego Iendruſiá do tego przyzowiem/ Snadźby Nimphy do niego inż więtſzą chuć miáły PaprPan Y; Widzę Nympho ſzcżebietliwa/ ſzydźiſz ze mnie ſmolno. KlonŻal E3v; PudłFr 57; Táką práktyką y tákiemi ſłowy Nimphy lecżyły on kłopot ſtárcowy GrochKal 17; WitosłLut A3 [2 r.]; Co dźieći ſpłodźił [Neptun]/ Nymfy miłuięcy/ Tyśiąc tyśięcy. KlonFlis B4v, D2; Bądź ſzcżęśliwa o Kśiężno/ ktora ſwą głádkością Nimphy piękne przechodźiſz: á táką ślicżnośćią SapEpit B4; Y was nadobne Nymphy wſpomieniemy/ A záwſze ćiebie naprzod przed inemi/ Ktorą Dnieſtr rybny/ ktorą Wiſłá ſobie Biorą (lecz z krzywdą obá) ku ozdobie. SzarzRyt D3, D3.

W charakterystycznych połączeniach: nimfa nadobna, piękna (2), szczebietliwa, urodziwa.

Wyrażenia: »bistońskie nimfy« = nimfy trackie opłakujące śmierć Orfeusza (1): Przetoż Lábęćie Strymonu byſtrego [...] Iuż nárzekayćie/ Biſtońſkim powiedzćie/ Nymphom/ y wy też Oeagrides wiedzćie. KlonŻal A4v.

»leśne nimfy« (1): Vpátrzył ſędźia/ iż nád Xiężnę owá/ Oſobliwſzego coś miáłá Krolowa. Iáko nád leśne Nymphy ma Dyáná/ W złoto vbrána. KlonFlis G4v.

»nimfy morskie« [szyk 2:1] (3): KochFr 129; Morſkié Nimphy/ po pierśi wydawſzy ſye z wody/ Wzdycháły/ pátrząc ná twarz/ y wiek iego młody. KochPam 81; Nimphy morſkie po pás ſię z wody vkázuią SapEpit A3v.

»nimfa wiślna« = Wanda [szyk 1:1] (2): Meletes Meleſygená/ á KOCHANOVVSKIEGO Cięſzko WISLNA NYMPHA płácże/ Naias bogom rowna/ Ná topolowym porzecżu VANDA CRACVSOVVNA. KlonŻal B3v; KlonFlis G4 marg.

Zestawienie: n-loc »Nimf Jezioro« (1): w Lidyéy ieźioro (Nimph ieźiórem miánuią) co ryby żywi/ á ludźie zábija. Oczko 4.
[Szereg: »nimfa to jest bogini«: trzebá było nie iedną Nymphę/ to ieſt boginią vchodzić/ błágáć LorichKosz 119.]
2. Narząd płciowy kobiecy; wargi sromowe mniejsze [warga ‒ nympha Cn] (1): Potym też tá Krolowa Sabá vſtáwiłá y dźiewcy rodzay obrzázowáć/ ná tym cżłonku ktory Doktorowie zową Nimfá. BielKron 462.

AKtt