Wyrażenia: »nocne dłabienie« (1): Nocturnae suppressiones, Nocne dłabienie/ gdi ſie komu we ſnie widźi yáko by był duſzón/ dłabión. Mącz 321c.

»fantazmy [= urojenia, przywidzenia] nocne« (1): Pothym gdy [Azenagi] vyrzeli ludźi przy nich [okrętach] białe ſobie nie rowne/ mnimáli być iákie fántázmy nocne/ tho ieſt obłudy BielKron 450.

»nocne gabanie« = pokusa cielesna [szyk 2:1] (3): Potym ieſzcże cżárt drugi raz ią nocnym gábánim ſkuśił/ y vkazał ſię iey w oſobie onego oblubieńcá/ iákoby ią z klaſztoru brał. SkarŻyw 225, 225 [2 r.].

»nocna potrzeba« = eufeministycznie: stosunek cielesny (1): ieſli [chory] zonę do poſługi przywiózł/ niechay ią łóżko rozgrániczy gdyż do nocnych potrzéb/ ná ten czás przez vłómku zdrowia/ ſłużyćby nie mogłá Oczko 28.

»(prze)strach nocny« = incubus Mącz; timor in noctibus PolAnt; formidamen Calep (6): Kiedy [crisolitus] bywa w złoto w prawiony/ tedy przeciwi ſie ſtrachom nocznem/ dawa mądroſć y cżeſć/ ſzaleńſtwo odpądza. FalZioł IV 51b; LubPs V; Mącz 70c; BudBib Cant 3/8; Státecznośc iego/ tarcz/ y puklérz mocny: Zá którym ſtoiąc/ ná żaden ſtrách nocny/ Ná żadną trwogę/ áni dbay ná ſtrzały/ Którémi śieie przygodá w dźiéń biały. KochPs 138; Calep 430b.

Wyrażenia: »czucie [= czuwanie] nocne« = vigilia Vulg [szyk 2:1] (3): Był ten święty [Piotr]/ w modlitwie/ w śpiewániu godzin/ w pſalmach/ w pośćiech/ w nocnjm cżućiu/ y podnoſzenim [!] myśli do Páná Bogá nieprzerobiony. SkarŻyw 471, 571; WujNT Cccccc4.

»dzienne i nocne godziny« = modlitwy brewiarzowe stanowiące codzienny kult publiczny Kościoła (tzw. oficjum) (1): Klerykiem zoſtał: świece w kośćiele zápalał: wodę y wino do Mſzey gotował: cżytał/ śpiewał/ dzienne y nocne godziny SkarŻyw 507.

»nocna(-y) modlitwa, pacierz« [szyk 2:2] (3:1): [Romualdus] Raz z iednym [uczniem] paćierze w ćiáſney celli mowiąc/ trzydzieśći kroć przez nocne paćierze/ wrzecży ná potrzebę/ á ono ná otárćie łez y vſkromienie płácżu wychodził. SkarŻyw 574; Modlitwy nocne/ po rozebrániu ſumnienia. LatHar Aaa3, 70; SkarKaz 609b marg.

»nocny scn« = somnus noctis PolAnt [szyk 3:2] (5): Popędliwość/ zawiść/ záfráſowánie/ wzruſzenie/ lękánie śmierći/ gniew/ nieprzyiazń y cżáſu odpocżynienia nocny ſen ná łożu/ tyć rzecży rozmáićie káżdego vmysł trapią. BudBib Eccli 40/5; KochPs 57, 137; KochTr 12; iż to ſą bábie bayki/ nocne ſny/ Aezopowe fábuły ReszPrz 84.

»straż nocna« = vigilia noctis PolAnt, Mącz, Vulg; vigilia Mącz, Modrz; custodia in nocte PolAnt [szyk 7:5] (12): MurzNT Matth 14/25; BibRadz Ps 90/4, Luc 2/8; Mącz 252a, 496a; ModrzBaz 115; Tyśiąc lat/ o niezmięrzony/ Z twoią wiecznóśćią [!] złożony/ Mniéy niż dźiéń wczorayſzy waży/ Mniéy niż chwila nocnéy ſtraży. KochPs 136; LatHar 123, 232; A byli páſterze w teyże kráinie czuiący/ y ſtrzegący nocne ſtraże nád trzodą ſwoią. WujNT Luc 2/8, Matth 14/25, Mar 6/48.

»widzenie nocne« = visio nocturna PolAnt [szyk 8:2] (10): Teżem widźiał w widzeniu nocnym/ á oto iáko ſyn cżłowiecży przychodźił ná obłokách niebieſkich BibRadz Dan 7/13, Iob 20/8, Dan 7/2, 7; BudBib Is 29/7, Dan 7/7, 13; CzechRozm 124, 161v; CzechEp 299.

»nocne wsta(wa)nie« = nocturna excitatio vel surrectio Cn (2): gdzie poſtem á vſtáwićżną [!] modlitwą y nocnym wſtawánim ofiárę Bogu cżyniąc/ [św. Antoni] przemieſzkiwał. SkarŻyw 56; LatHar 496.

Szeregi: »dzienny i nocny« (2): niechay będźie [serce moje] ſtrażą dźienną y nocną obtocżone/ z ſtrony wiekuiſtego dźiśieyſzey łáſki twoiey záchowania. LatHar 232. Cf »dzienne i nocne godziny«.

»wieczorny abo nocny« (1): Modlitwy wiecżorne ábo nocne/ po rozebrániu ſumnienia LatHar 70.

Wyrażenia: »nocna straż [= strażnicy]« [szyk 2:1] (3): mieli też [dozorcy domów] zwirzchność nád ſtrażą nocną [vigilibus]/ ktora pilnowáłá/ żeby złodźieie/ ábo inſzi ludźie źli ſzkody iákiey niecżynili ModrzBaz 35v; KochPs 194 [2 r.].

»nocny złodziej, sukniozdzierca, szukajło« [szyk 2:1] (1:1:1): SarnStat 182; Im bárżiey [!] ſię przypatrzam, tym mniey twarz człowieká Tego mi ſię podoba: dźiwna będźie ieſli Nie ieſt to ſukniozdźiercá nocny, álbo iáki Subtylny rzeżymiéſzek: [...] wierzę Ze ten ná krádźież dybie CiekPotr 67, 74.

eufem. »żołnierz nocny« = zdrajca (1): Niewinni ći/ twé to zbrodniá zdánié/ Którégo wſzytko mężtwo położoné w zdrádźie/ Zołniérzu nocny/ we dnie nie widáć ćie w zwádźie. GórnTroas 52.

Wyrażenie: »czepiec, [czapka] nocna(-y)« (1): Rzeczii Biale Krolewni Iei Mczi. [...] Pietnaſczie czepczow nocznich wiſziwanich WyprKr 106v; [Co gdy vſłyſzał Diaźyus/ wyſkocżył z łoża [...] y kwapiąc ſię nie wźiął odźienia/ iedno płaſzcż ábo opońcżą/ y cżapkę nocną BazHist 87 (Linde)].

Wyrażenia: peryfr. »krol nocny« = lelek (1): TEgo ptaka [lelka] drudzy krolem nocznym zową, iż w noczy więczey latha paſtwy ſzukaiąez FalZioł IV 25d.

»nocny lelek« = Caprimulgus europaeus L.; ptak z rodziny kozodoi właściwych (Caprimulgidea) (1): Sſtałem ſie iáko Pelikan w pnſtyniách mieſzkáiący/ A práwie iák; nocny Lelek po puſtkach ſie kryiący LubPs X3v.

Zestawienia: »nocny kruk« = Nycticorax nycticorax (L.) (Rost); ślepowron, ptak z rodziny czapli (Ardeidae) o nocnym trybie życia; nycticorax Murm, Mącz; nocticorax Mymer¹; asio, corvus nocturnus Cn [szyk 4:2] (6): Murm 85; Mymer¹ 25v; Mącz 255d; LatHar 167 [2 r.]; Cáły dźień go [dłużnika] nie vyźrzyſz: w wiecżor ſię vkaże/ [...] gdy iuż ſłońce śiędźie: A zá ſłońcem kurowie vśiędą ná grzędźie: Gdy ſię ruſzą lelkowie/ y myſzy ſkrzydláte: Nocni Krucy/ Latáwcy/ y Sowy rogate. KlonWor 74.

»nocna mucha« = Lampyris noctiluca L.; świetlik świętojański, chrząszcz z rodziny omomiłkowatych (Cantharidae), mający na trzech ostatnich pierścieniach odwłoka organ świetlny, świecący o zmroku; cicindela, nitedula Mącz (2): Nitedula, Nieyáki rodzay máłych myſzek, też nocna muchá która w nocy ſwiećy. Mącz 247d, 52d.

»mucha nocna« = Hepialus F.; niesobkα, motyl z rodziny niesobkowatych (Hepialidae), lata o zmroku lotem wahadłowym, nazywany pospolicie ćmą; hepiolus Mącz, Cn; ignigena vermis, pyralis, pyrausta Cn (1): Hepiolus, Muchá nocna. Mącz 154d.

Szereg: »nocny a ciemny« (1): Przytym też niedoperzowie/ ſowy/ puhacże/ y ine ptáctwo brzydliwe nocne á ciemne thám ſie poſpolicie rádo chowa. RejAp 148.