[zaloguj się]

OBADWA (639) nm

o oraz oba a jasne (w tym w pierwszym a 4 r., w drugim 3 r. błędne znakowanie).

Fleksja
du
G obudwu, obadwu, obodwu
L obudwu
inne formy
du N m pers - obadwa, obadw(a)j; du N m an - obadwa; du N subst m - obadwa; du N subst f - obiedwie; du N subst n - obiedwie; du N subst - obadwa; du D m - obudw(o)m; du D f - obudw(a)m; du D m i f - obudwu; du A m pers - obudwu; du A m an - obudwu; du A subst m - obadwa; du A subst f - obiedwie; du A subst n - obiedwie; du A m pers i f - obudwu; pl t - obadwa

N m pers obadwa (174), obadw(a)j (4); obadwa : obadw(a)j ZapKościer (1:4; 1585/55v, 1586/63, 67v, 1588/76). m an obadwa (5). subst m obadwa (24). f obiedwie (65); -e- (9), -(e)- (56). n obiedwie (5); -e- (1), -(e) (4). Poza związkami z rzeczownikiem: obadwa (5).G m f n obudwu (197), obadwu (1), obodwu (1); obudwu : obadwu : obodwu ActReg (3:1:1).D m obudw(o)m (1). f obudw(a)m (1). m i f łącznie obudwuobojgu'’ (1).A m pers obudwu (40). m an obudwu (4). subst m obadwa (22). f obiedwie (42); -e- (6), -(e)- (36). n obiedwie (4); -e- (1), -(e) (3). m pers i f łącznie obudwuoboje’ (7).pl t obadwa (3).L m f n obudwu (33).

Składnia orzeczenia: obadwa (kto, co) , byli, obiedwie (kto, co) , były (251), obadwa (kto, co) byłasta, będziewa, bychwa była (8); obadwa byłasta HistJóz; BielKom; obadwa, obiedwie : obadwa byłasta BierEz (LI), BielŻyw (2:1), Mącz (7:3), CzechEp (3:1).

Składnia przy dawki w N: obadwa ci, oni (kto) (13); obadwa ty (co) (4) LubPs, OrzRozm, GrzepGeom, RejZwierc; obadwa te (co) (3) GórnDworz, WujNT, SarnStat; obiedwie ty (kto, co) (6) GroicPorz, KwiatKsiąż, RejPos (3), JanNKarKoch; obiedwie te (co) OrzRozm, GórnDworz.

Zawsze w składni zgody; w tym z rzeczownikiem lub zaimkiem w pl (248), z rzeczownikiem lub zaimkiem w du (75).

stp notuje, Cn s.v. oba, Linde bez cytatu oraz w objaśnieniu s.v. oba.

Liczebnik zbiorowy używany na oznaczenie dwóch elementów (osób, zwierząt lub rzeczy, tego samego lub różnych rodzajów); jeden i drugi; uterque Mącz, Vulg, Modrz, Calep, JanStat, Cn; ambo Mącz, Calep, Cn (639):

Poza związkami z rzeczownikiem (308): LibLeg 11/23; ZapWar 1550 nr 2664, nr 2674, 1553 nr 2685; BierEz Pv, Q4; obadwa nyeplodne matky myely PatKaz III 105v; Wezmi [...] oleyku bobkowego, oleyku laterinum, to ieſt czeglanego/ obudwu rowne cżęſci FalZioł V 109, I 67a, d, 148a, V 23b, 31 (10); obiedwie ſie nan rzuciły, á tak długo bijąc karały. BielŻyw 47, 116; MiechGlab 66; Gdy frakta y dzielnik z ciframi ſie trafi/ tedy vymi po cifrze z obudwu KłosAlg F2v, F2 [3 r.], G4v [2 r.]; obu dwu zaſthall [na cudzołóstwie] y thamze ye pogimawſchi do vrządu dall LibMal 1549/150v, 1544/85v, 92, 1545/94, 1548/146, 1554/183v, 185; RejRozpr B3v; SeklKat P2; RejKup v3; dniá vſtáwionego/ ziecháli ſie obadwá ku bitwie HistAl B2, F, F3v; MurzHist L3; MurzNT Matth 15/15; gdy ná mię żáłuieſz o dług/ á ia powiádam iżeſmy obádwá innego Práwá/ y żądam być odeſłan do ſwego Sędźiego GroicPorz t3, v4, gg2; KrowObr 28v, 83v; A to [cnota i sława] obádwá wdzyęcżni w káżdym domu goście. RejWiz 43, 65v, 67, 72, 90, 92 (17); Synowie záchowáycie náukę w pokoiu: ábowiem mądrość ſkryta á ſkarb niewidomy: y co zá vżytek obudwu [quae utilitas in utrisque]? Leop Eccli 41/17, Gen 21/31, 22/6, 27/35, Ex 35/34, Lev 19/20, 2.Mach 4/28; OrzList i; KochZuz A2v; RejFig Aa2, Ddv, Ee2; Ano wierz mi nie głupi to obádwá byli RejZwierz 101v, 115, 125; A wźiął też ſobie Dawid Achinoáme z Iezráel/ y były obiedwie żonámi jego [fuit utraque uxor eius]. BibRadz 1.Reg 25/43; Przemierżła ieſt pychá ták v Bogá iáko y v ludźi/ á z obudwu idzie złość. BibRadz Eccli 10/7, Gen 21/31, I 16a marg, Iudic 19/8, 1.Reg 6/25, Ier 46/12 (15); OrzRozm A4v, Nv; Dwoiá ieſt Gálilea/ wyſzſſa kthorą pogáńſką zową/ y niſzſſa/ ále obiedwie żyzne y płodne BielKron 266v, 15, 38v, 57, 98v, 116 (16); ſą teyże nátury obádwá/ y rodźićiel/ y vrodzony GrzegRóżn E4, B4, Gv, G4, G4v [2 r.], K2 (9); KwiatKsiąż F2v, Gv; Mącz 7c [2 r.], 44b, 110c [2 r.], 127d (13); OrzQuin O2, Tv; Chcećie wiedźieć iáko Syn vrodźił ſię z Oycá. Chcećie wiedźieć iáko Duch z obudwu pochodźi Prot C, Cv; Duchá ſwiętego ieſzcże mniey/ iáko tego kthory od obudwu poſłan bywa. SarnUzn H5, B4v, C7, D, Dv, F2v, F8v; SienLek 62; obádwa wyználi ſądy ſpráwiedliwe Páńſkie RejAp 133, 68v, 190v; widzę żeſcie w.m. obádwa podobni owym pánom Aſſeſorom GórnDworz Mm3, Mv, M2v, O7, S5, Dd8v; Linea a.d. równa ieſt Liniéy d.e. ponieważ obiedwie ſą równé iednéy Liniéy b.c. GrzepGeom G, F, Fv, F2, G2v, G4v (8); HistRzym 30; Toć ieſt wſzytko prawdá iż obádwá żáłowáli/ ále nie w obudwu iednáka wiárá byłá RejPos 290v, 120, 148v, 170, 170v, 173 (18); KuczbKat 15, 65; Abowiemćiby mnieyſzy dziw był kiedyby dudek dzięcioła wylągnął/ bo obádwá pſtrzy. RejZwierc 268, 92v [2 r.], 93 [2 r.], 105 [2 r.], 137v, 160v (12); BielSpr 54v; Zdali ſie ſobie już być obadwa gotowi KochMon 31; obiedwie wyſzły ták iáko były zwykły ná modlitwy. BudBib Iudith 13/11, Eccli 10/7, Dan 13/20, 2.Mach 4/28; Y obádwá weſpołek/ ná to zezwolili/ By przećiw Syriyſkiemu/ krolowi walcżyli. HistHel D2, D3 [2 r.], D3v [2 r.]; Tákże Páweł z Bárnábaſzem ſpolnie chodźili y náucżáli/ á obádwá też iáko y pierwſzy wiernymi byli CzechRozm 190, 20v, 149v [5 r.], 150, 152v, 153 (13); PaprPan Bbv, Cc4; ModrzBaz 34; Y poſłáli obádwá/ to ieſt Ceſarz y Anátolius Cárogrocki/ poſły ſwoie do Rzymu SkarJedn 183, 18, 91, 197, 215, 271 (9); przypomnię/ áby to ſtrumiéń źimny/ áni gorący bárzo niebył/ gdyż obádwá bárzo ſzkodzą Oczko 16v; KochPs 73; ięli ich [dziatek] ſzukáć/ y nálezli obiedwie z łáſki Bożey zdrowe SkarŻyw 193, 76, 132, 179, [197], 200 (14); slachetny Marczyn Paraſzynſky y pan woczyech robakowſki oba dway wegdanſku myeskayączy Dzyękowali przet prawyem naſzym ZapKościer 1586/67v, 1589/87; dwie rzeczy poſpolite/ iedná bez drugiey ſzkody álbo bez vtráty obudwu/ od iednego trudno mogą być rządzone y ſpráwowáne StryjKron 452, 91, 134, 330, 637, 682; obádwá/ y duch y ſyn onego wielbi/ od ktorego wźiął to co miał cżynić CzechEp 248, 144, 146, 194, 225, 259, 287; prędko delfin płynie/ Prędko y orzeł lata/ Bóg obudwu minie. KochJez A3; niechay pogodzą Auguſtyná/ z Hiláryuſzem: ktorzy obádwá/ [...] piſáli o troycy NiemObr 135, 60; KochPhaen 7, 23;KochSz 13, B2v; ArtKanc I6; GórnRozm G4 [2 r.]; ActReg 81; Calep 59b, 1144b; GrabowSet X3; KochFrag 3; OrzJan 93; Duch S. záſię/ áni rodźi/ áni vrodzonym ieſt/ ále od obudwu pochodzącym LatHar 380, 32, 499; wſtąpili obádwá w wodę/ Philip y Rzezániec: y okrzćił go. WujNT Act 8/38, Matth 15/14, Luc 6/39, s. 233, 292, 463 (10); vrząd Márſzałká Koronnégo/ y Márſzałká Nadwornégo/ choćiaby obádwá álbo ieden z nich był ná Dworze/ ma bydź ſprawcą y Miſtrzem wſzyſtkich Dworſkich ceremoniy SarnStat 310, 106, 313, 613, 1204; SiebRozmyśl E3v; Inny Oćiec ktory Syná rodźi. inny Syn ktory ſię od niego rodźi. inny Duch ś. od obudwu pochodzący. SkarKaz 276b, ) (2v, 279b, 314b, 548b; bo obádwá [listy] ná cle otworzono. CiekPotr 70, 46, 68; CzahTr E2v; GosłCast 56; KlonFlis Hv; Trafił ſię chromy z ślepym v iednego brodu: Obádwá niedołężni/ y ſłabi od głodu. KlonWor 51.

Z orzeczeniem w du (13): BierEz P; HistJóz B; BielŻyw 116; A ſnać obadwa wygrawą Ieſli ſyę wdalſſy ſąd wdawą RejKup aa2v; Pan Bog śmierći nie ſtworzył áni ciebie [niemocy] poſłá/ Obádwáſtá z wyſtępkow tu ludzkich vroſłá. BielKom C8v; Eadem est amica ambobus, rivales sumus, Iednę obádwá gámratkę mawá Mącz 356d, 55a, 221b, 250b, 481c, 497b [2 r.]; CzechEp 287.

Z rzeczownikiem w du (71): GlabGad H5v; GroicPorz ff2v; KrowObr 129; Dwa podſtáwki pod iedną tablicą kłádziono/ ná obudwu rogu Leop Ex 36/24, 1.Reg 11/7, Ez 21/19; UstPraw I2v; Wiele ieſth [...] miaſth/ zamkow/ wſi/ klaſztorow/ ná obudwu brzegu Dunáiá. BielKron 290; KwiatKsiąż F3; Mącz 306a; LeovPrzep B4; GórnDworz Ff; CzechRozm 29; Oczko A2v; Bo ſię boię ábych obudwu ſynu nie ſtráćiłá. SkarŻyw 346, 318, 596; JanNKarKoch F2v; SarnStat 1012.

Przysłowie: Żebyś poruczywſzy mu ſpráwy ſwoie, mogł ſpáć Beſpiecznie, iáko mowią, ná obiedwie vſzy. CiekPotr 46.
Zwrot: »na obiedwie stronie wiedzieć« (1): częm go abo duch święty od zaprzęniá/ abo duch zły ku zaprzęniu i odprzyśiężęniu ciągnął. Co wſzyſtko na obiedwie ſtronie iście ieſt wielká potrzeba wiedźieć. MurzHist L3v.
Wyrażenia: »z obudwu końcu« (1): Ieſt ziele podobne ku pięćperſthowi/ ábowiem ma ſiedḿ liſthkow z obudwu kończu FalZioł I 38c.

»obiedwie nodze« (4): OpecŻyw 97; bańki ſiekane poniżey dymion na obudwu nogu, ſą pomoczne. FalZioł V 27; Iako my othym dobrze wiemy is yei nyevbil y nyezadal yei czterech ran wnoge lewa wramie prawe a dwu wgolienye w obiedwie nodze ZapWar 1550 nr 2613; RejAp 88.

»obiedwie ręce« (2): KrowObr 124; Karchowski przez obiedwie ręce postrzelon. ActReg 57.

»obiedwie stronie« (6): MurzNT 61; Pagina, Obiedwie ſtronie kárty Mącz 133c, 25b, 272d; KochSz B3v; ſzkutá rzekę ſztabą rznie y orze. Y dźieli brozdy ná obiedwie ſtronie KlonFlis E4.

»obiedwie stronie« [o uczestnikach układów, zatargów i sporów] (36): dla pokoyv poddanich waschich na obiedwie stronie abismi to przimierze [...] trzimaly LibLeg 11/24v, 6/117, 156; ComCrac 19v; żeby themu pańſtwu Lytewſkie poddane przywiodl, aby ony wdzierzeniu obrony na obiedwie ſtronie [...] ſtali. ConPiotr 34; HistAl E4; Sędźiemu przyſthoi obiedwie ſtronie ſłucháć. GroicPorz aa4 marg, m2v, ſ3, t4v, z2 [2 r.], bb (14); rzeki obiedwie ſtronie álbo wśi brzegów ku im należących vżywáć máią UstPraw Iv; Disceptator, Verbale, Sędzia, yednacz/ ná którego ſie obiedwie ſtronie zdáły. Mącz 90a, 19d, 363b; o ten Sákráment/ [...] były ſrogie ſpory y roznice/ ktore obiedwie ſtronie bárzo były poruſzyły y poiątrzyły. WujJud 248v; obye dwye stronye byely tam ſzye przet Iego. m. Panem woyewodą ZapKościer 1582/29v, 1582/29v; z wielkim [...] wrzaſkiem/ obiedwie ſtronie zápalczywie do ſiebie ſkoczyły StryjKron 390, 240; ZawJeft 14; przerzeczonému vrzędowi/ obiedwie ſtronie iedno trzydźieśći groſzy dáć będą powinni SarnStat 1177, 473 [2 r.], 613, 1073, 1177.

»obiedwie uszy« (1): Zá wthorym [kradziejstwem] obiedwie vſzy vrzynáią. GroicPorz kkv.

Z rzeczownikiem lub zaimkiem w pl (248): LibLeg 10/114; Przithim bili [...] obadwa dworzanye krola Sigmunta MetrKor 59/77v, 59/76v; żyłki [...] ſą w obudwu ſkroniach FalZioł V 58, II 19b; MiechGlab 66; LibMal 1546/110v, 1548/145; RejJóz H2v; RejKup t8v; obádwá vffy nieprzyacielskim obycżáiem ſie potykáły HistAl B2v, F4, H8; MurzHist H4; ty obádwá wykłády ni nacż inego ſie nie ſciągáią/ iedno właſnie ná vmęcżenie Páná Kryſtuſá. LubPs Z4, Bv marg; KrowObr 116; Leop Ex 25/20, 26/13, 3.Reg 7/15, 17; ieden Stároſthá obádwá Grody dzyerżeć ma. UstPraw K2v, Iv [2 r.]; RejZwierz 124; A obádwá Cherubini ná wzwyſz byli ná dźieſiąći łokći. BibRadz 1.Reg 6/26, Gen 27/45, Dan 13/20, 2.Mach 8/22; bronić nas/ á ſądźić nas: obiedwie rzeczy Krolowi ſą przyſtoyne. OrzRozm S3v, K2, Q4v; Z obudwu Indiy/ z Etiopiey/ z Perſyiey morzem kupcy przyieżdżaią BielKron 264, 170v, 329v, 369, 396, 405v; GrzegRóżn I2, M4; yżeby ſię ku obudwam rzecżam przigotowywali/ yżeby y nakoniu y pieſzo łatwie ſię kazdy ſnich potykać á bić mogł. KwiatKsiąż O2, B, C, K, K2 (8); Mącz 25a, 224a; ći obádwá/ wyſokich itéż ćwiczonych rozumów ludźie/ ná to ſye zgadzáią OrzQuin E, V3v; Ná Litwę nárzekamy/ Litwá záś ná Láchy/ V obudwu Narodow płáczu pełne Gmáchy. Prot D; SarnUzn B3, C; SienLek 163v; RejAp 49v; chcę/ áby te obiedwie rzecży poſpołu ſpięte/ náuká z Rycerſkiem rzemięſłem/ [...] náidowały ſie w mym dworzáninie. GórnDworz G8, T2v, Gg3, Gg7; Kiedy Linea proſta ná drugą proſtą przyydźie/ obádwá kąty równé czyniąc/ [...] tedy ty dwá kąty ſą proſté. GrzepGeom C3, F, O2; áni Anyoł/ áni cżłowiek/ chocia ći obádwá byli nawdzięcżnieyſze ftworzenie iego/ [...] nie mogł wytrwáć w tey łáſce iego. RejPos 53, 39v, 46v [2 r.], 92v, 97v (12); BiałKat 373v; Ci co ie ſzli budzić náleźli ie á oni obádwá vmárli. RejZwierc 169, 28, 161v, 169, 210v, 217; BielSpr b4; ieſt Pan Chriſtus iedná perſoná w obudwu náturach WujJud 45v; RejPosRozpr ev; A krolowie obádwá/ vbior ſwoy zwłocżyli. HistHel D2v; Strum B3; BiałKaz A4; obádwá Ewánieliſtowie Mátheuſz z Lukaſzem iednę linią rodu Iozeffowego prowádzą. CzechRozm *3v, 128v [2 r.], 149v [2 r.], 150, 152 marg, 153 marg (11); KarnNap F4v; o tych obudwu rzecżách ná ſwych mieyſcách mowić będziemy [de utrisque suis locis a nobis dicetur]. ModrzBaz 18v; ná wolą dáie cżytelnikowi obieráć ſobie zt[y]ch obudwu wjkłádow ktoryby mu ſię podobał. SkarJedn 72, A6v; WCżorá dopiero oddano mi obádwá listy KochOdpr A2; cżárt pobudził pogáńſtwo/ iſz obudwu Apoſtołow do vrzędu poimáli SkarŻyw 385, 335, 341; Stanyęli oba dway braczya przet prawyem ZapKościer 1585/55v, 1585/55v, 1586/63, 1588/76; ſie obiedwie woyſká [...] ku bitwie ſciągáły StryjKron 390, 36, 175, 467, 492, 496; CzechEp 371; NiemObr 161; Przetoż przy obudwu grobiech ćicho podrożniku KlonŻal C4; KochPhaen 18; odiachał Cieklinski ze d wierna Reiestry, zobudwu skarbow wziętemi ActReg 128, 8, 40, 46, 114, 157; Calep 1145a; obyczáie z cnót pochodzą/ á rozum z náuk: obiedwie rzeczy w ſobie mieć/ rzecz nieprzepłácona ieſt człowiekowi KochCn B3v; OrzJan 74; LatHar 110, 685; A te obádwá dni kościoł S. kożdego roku nabożnie obchodzi/ ná pámiątkę zmartwychwſtánia Páná náſzego WujNT 402, 238, 509; Ludźie záś narodu Inflantckiégo/ przełożonégo ſwégo od obudwu Hetmánów mieć máią. SarnStat 426, 171, 254, 272, 485, 540 (21); CiekPotr 41; iuż były woyſká obiedwie ſpráwione/ Przed tym nim były w kupę do boiu złącżone. CzahTr Gv; KlonFlis D2.

Zwrot: »obaczyć, przystrzegać, uważyć z obudwu stron« (3): Abowyem gdy obacżem zobudwu ſtron co ſie záchowywa á zamyka/ naydzyem tho zárázem iż y kápłáńſtwo y małżeńſtwo ſą ſthany wyelkye/ zacne/ á barzo dobre. GliczKsiąż O4, Bv; CzechRozm 55v.
Wyrażenia: »obadwa końce« (2): ogień poniſzczył obádwá końce iey [winorośli] [utramque partem eius] BibRadz Ez 15/3, Ex 39/15.

»obiedwie ręce« (2): KrowObr 124; Lepſſa ieſt garztká z odpocżynieniem/ niźli pełne obyedwie ręce [plena utraque manus] z pracą y z vdręczenim duſſnym myſli. Leop Eccle 4/6.

»obadwa rodzice« (4): gdj ſyn którjkolwiek/ który ma obádwá rodźice [utrisque parentibus JanStat 558] żywé y zdrowe/ przegrałiáką ſummę pieniędzy/ [...] rodźice nie będą powinni płáćić SarnStat 706, 179, 236, 237.

»obiedwie strony« [w tym: po obudwu stronach (3), stronam (2), stron (1), z obudwu stron (13)] (20): po obudwu stronam Rzeki dnyestru LibLeg 6/79, 6/79, 160; FalZioł V 58; Tatarzy [...] telko dwa troki włoſow na ſkroniach zobudwu ſthron zoſthawiaią MiechGlab 25; KłosAlg A2v; A w pośrodku rynku iego y z obudwu ſtron rzeki [ex utraque parte fluminus] było drzewo żywotá BibRadz Apoc 22/2, Ex 28/1; Po obudwu ſtronách moſtu/ ſtáło mieſzcżánow we zbroi dwá proporce zupełná to ieſt tyſiąc. BielKron 331, 285; Mącz 57b; GórnDworz Ii5v; GrzepGeom I; RejPos 95; GrzegŚm 34; dwá Biſkupowie z obudwu ſtron ſtoią StryjWjaz C4v; trupow y ránnych pełne owy polá rowne zá Wilią z obudwu ſtron leżáły StryjKron 487, 622; Iákoż dźiśia neſtetyſz [!] miły Boże tych náſzych cżáſow opłákánych y práwie ſwowolnych/ z obudwu ſtron mogę to śmiele rzec/ że nie máſz co chwalić WerGośc 260; To mowi ten ktory ma miecz z obudwu ſtron oſtry [utraque parte acutam] WujNT Apoc 2/12.

»obiedwie strony« [w tym: z obudwu stron (45), do obudwu stron (1), od obudwu stron (1), na obudwu stronach (1)] [o uczestnikach układów, zatargów i sporów] (59): A lyudzie wyaznie zobudwu stron mamy zasye wroczicz y wipuſczycz. LibLeg 6/78v, 6/156v, 157v, 7/33, 10/69v, 71 (15); SeklKat Kv; vpadáli z obudwu ſtron Rycerze ránni HistAl A4; sobie strony obiedwie wedle vgody prziiaczielskiey pomiari dopvszczaly dobrovolnie ZapWar 1551 nr 2684, 1550 nr 2665; Rzeczono ieſt iż Sędźia ma ſędźić wedle obudwu ſtron wywodow. GroicPorz aa3, c2, dv, rv, t2v, t3v (10); Gdy Sędziowie z Szczekułámi poczną Práwem kręćić/ Aby iedno ná obudwu ſtronách co wymęczyć. GroicPorzRej C3v; KwiatKsiąż D4; Mącz 413a, 481c; Fráncuzowie y Burgundijczykowie/ [...] z wielką obudwu ſtron poraſzką bitwę ſtoczyli. LeovPrzep A4v; GórnDworz G7v; CzechRozm 164; ZapKościer 1582/36v; dáli ſobie w zakłádzie ludźi zacnych z obudwu ſtron StryjKron 200, 134, 175, 315, 340, 390 (17); Gdzye drudzy goſcie/ y s królem ſiedzyeli/ A ći zeznawáć z obudwu ſtron mieli. KochSz A4; ReszHoz 132; WerKaz 304; A z Vniéy niewidzę/ byście co inſzégo do tychmiaſt z obudwu ſtron odnieśli/ iedno niechuć/ y waśni KochWr 21; ActReg 149; SarnStat 148.

DDJ