[zaloguj się]
[pdf]

OBJAŚNIAĆ SIĘ (10) vb impf

sie (6), się (4).

o prawdopodobnie jasne (tak w ob-); -jaś- (6), -jåś- (4); -jaś- RejZwierc, BiałKaz, SkarJedn, CzechEp, NiemObr; -jåś- SarnUzn, RejPosRozpr; -jaś- : -jåś- RejPos (1:2); drugie a jasne.

Fleksja
inf objaśniać się
indicativus
praes
sg pl
3 objaśniå się objaśniają się
conditionalis
sg pl
3 n by objaśniało się subst by objaśniały się

inf objaśniać się (1). ◊ praes 3 sg objaśniå się (4). ◊ 3 pl objaśniają się (1). ◊ con 3 sg n by objaśniało się (3). ◊ 3 pl subst by objaśniały się (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVIII w. s.v. objaśnić.

1. Rozjaśniać się, rozświetlać się; przen (3):

W przeciwstawieniu: »ćmić się ... objaśniać się« (1): nas y ſam Pan s thego vpomináć racży/ áby ſie vczynki wáſze nie ćmiły/ ále áby záwżdy w was obiáſniáły RejZwierc 104.

Szereg: »świecić się a objaśniać« (2): Pan vſtawicżnie chce mieć tę wdzyęcżną oblubienicę ſwoię á ten Koſcioł ſwoy/ [...] áby ſie w niey ſwiećiło á obiaſniáło záwżdy imię ſwięte iego. RejPos 279, 284v.
2. W funkcji strony biernej: być wyjaśnianym, tłumaczonym (3): heretycki y fáłſzywy kośćioł/ ktory/ ma około Boſkich w Chryſtuśie rzecży/ Roſterki/ Nieuſtáwicżność/ Pokątność/ y Samoſłáńſtwo. Ktore ſłowá áby ſię komu trudne nie zdáły/ ták ſię obiáśniáią. SkarJedn 17; BiałKaz E3v.
Zwrot: »z przykładu objaśniać się« (1): ſpoſob oney rzecży ku iſtnośći oney zależy/ iáko ſie to s przykładu o ſłońcu y o duſzy obiaſnia SarnUzn B6.
3. Ukazywać się, stawać się wiadomym, znanym (4): A to co ſie dźiáło/ zá onych pierwſzych cżáſow [...] gdy [...] Ewángelium Páná Chriſtuſowe obiáśniáć ſię pocżynáło/ y co dźień z grubych ćiemności/ błędow/ y wymyſłow ludzkich wynika NiemObr 4.

W połączeniu szeregowym (1): Wſzyſcy kroleſtwá onego ludzye náucżeni będą od Bogá/ nie od ludzi ſłucháć będą: ácżkolwiek od ludzi ſłucháią/ wſzákże co rozumieią wewnątrz bywa dano/ wewnątrz ſie obiaſnia/ wewnątrz obiáwiono bywa. RejPosRozpr b4v.

Szeregi: »okazować się a objaśniać« (1): áby ſie więcey okázowáło á obiáſniáło przed ſwiátem/ patrzay iáką tu Pan wątpliwoſcią ſwiátu zátrząſnąć racżył RejPos 300v.

»utwierdzać się i objaśniać« (1): Ale żeby kto nie rzekł/ że X. K. cżyniąc ten wywod od głoſu/ tchu y ſłowá/ o tym ták dálece nie myślił: onoż naydźie fol. 97. ſłowá iego inſze/ którymi ſię práwie rzecż tá y vtwierdza y obiáśnia CzechEp 255.

Formacje współrdzenne cf JAŚNIĆ SIĘ.

DDJ