[zaloguj się]
[pdf]

OCEL (7) sb m

Fleksja

A sg ocel (7).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI (trzy z niżej notowanych przykłaów) – XVII w.

Hak umieszczony u obydwu końców podkowy, przeciwdziałający ślizganiu się konia; hacel; zawsze w metaforycznych użyciach frazeologicznych oznaczających poskramianie (7):
Wyrażenie przyimkowe: »na ocel« = mocno, twardo (7):
~ Zwroty: »na ocel ukować (a. zakować, a. kować)« (5): Bo tu trzeba ſumnienie ná ocel vkowáć/ Kto tu chce ná tę gorę proſto zákierowáć. RejWiz 180v, 4; RejZwierz G8; Narod Zborowſki ten Herb záwżdy máią/ A też ſie pewnie nigdy nie ſlizáią/ Dobrze ie cnotą ná ocel kowano RejZwierc 210v, 145.

»przybić na ocel podkowy« (1): A ten krys ſnádnie zbieżyſz ktoryć będzie zdrowy/ Iedno cnotą day przybić ná ocel potkowy. RejZwierc 180.

Wyrażenie: »na ocel zahartowany« (1): bo tám trzeba rozlicżnych farb/ iákoby oná myſl ſtátecżna/ á ná żadną ſtronę nieunieſiona/ á rozumem ná ocel záhárthowána/ thák iákoby ſie [...] ná żadną ſtronę nie poſliznęłá RejZwierc 22v. ~

DDJ