Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ODESZCZWAĆ

Następne hasło: ODEŚCIE »

ODESZŁY (4) part praet act

o oraz e prawdopodobnie jasne (tak w ode-).

Fleksja

sg
m	G		f	G		n	G	odeszł(e)go
	A	odeszł(e)go		A	odeszłą		A

pl
G		odeszłych
A	subst	odeszł(e)
L		odeszłych

sg m A odeszł(e)go (1). ◊ f A odeszłą (1). ◊ [n G odeszł(e)go.] ◊ pl G odeszłych (1). ◊ [A subst odeszł(e).] ◊ L odeszłych (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVIII w.

Znaczenia

I. W funkcji właściwej: Który odszedł (3)
- 1. Który oddalił się; przen (2)
- 2. Oddalony w czasie (1)
- 3. [Który przestał należeć do czegoś]
- 4. [Zdechły]
II. W funkcji imiesłowu biernego: Opuszczony, porzucony (1)

I. W funkcji właściwej: Który odszedł (3) :

1. Który oddalił się; przen (2):

Wyrażenie: »odeszły od rozumu« = umysłowo chory (2): Tám dziwnymi ſię nabożeńſtwy y ćiáłá vmartwienim trudził/ ták iſz go drudzy zá odeſzłego od rozumu mieli. SkarŻyw 461.

~ Szereg: »szalony i odeszły od rozumu« (1): iſz ćię ludzie prze wielkie nabożeńſtwo zá ſzaloną y odeſzłą od rozumu máią. SkarŻyw 141. ~

2. Oddalony w czasie [od kogo] (1): Iákie pokuty zá dawnych onych á nie dáleko od Apoſtołow ś. odeſzłych cżáſow [...] bywáły ReszList 148.

3. [Który przestał należeć do czegoś [od czego]: które wsi od zamku odeszłe, trzyma je pani sochaczewska prawem dożywotnim. LustrRaw 87.]

4. [Zdechły:

Szereg: »(tak) odeszły (jako też) i pobity«: w tymże roku za skóry z bydła rogatego, tak odeszłego jako też i pobitego[...] wziąłem 9 [florenów] 9 [gr] InwBiskWłocł 1582/159, 228.]

II. W funkcji imiesłowu biernego: Opuszczony, porzucony (1): Sámi teżchoć [!] kęs do niego [kościoła] wnidą/ [...] wſzytká myśl w domu przy odeſzłych [...] zábawach zoſtawa. PowodPr 51.

Cf NIEODESZŁY, ODEJĆ