[zaloguj się]
[pdf]

ODPOWIEDNIK (16) sb m

Oba o oraz e jasne.

Fleksja
sg
N odpowiednik
G odpowiednika
A odpowiednika
I odpowiedniki(e)m

sg N odpowiednik (6). ◊ G odpowiednika (2). ◊ A odpowiednika (2). ◊ I odpowiedniki(e)m (6).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Ten, kto grozi czymś komuś, kto poprzysiągł zemstę komuś; jawny wróg; adversarius Mącz; hostis capitalis, aperte inimicus, qui inimicitas denuntiavit Cn (11): Mącz 3d; [Bóg] Groźi głodem powietrzem/ groźi krwie rozlaniem/ Groźi obcych narodow ſrogiem poſiadániem. [...] Sroga to rzecż iż to z nas nie ruſzy żadnego/ Máiąc odpowiedniká ná ſię ták ſrogiego. RejZwierc 244v; gdyby kto będąc pozwány criminaliter, brónić ſie chćiał odpowiedźią/ którąby ante crimen, miał poſtáć: tedy [...] po wpiſániu do Kśiąg odpowiedźi tákowéy/ niema przećiwko ſtronie on odpowiednik nic violentum poczynáć do ſześći niedźiel. SarnStat 624, 625.

odpowiednik czyj [w tym: G sb (4), pron poss (1)] (5): Iſch około cztherzech lyath stal ſzya odpowyednykyem Zidow Sqwirzinſkych, Poſnanſkich y Wronyeczſkych dlya thego ze na ych skarga [...] kſzyązą Hannuſz Margrabya yeſth gi dzyerzal wwyązyenyv LibMal 1553/176; Za thą krzywda wyeſchall lyſthi, kthorimy ſzyą oznaymowal bicz odpowyednykyem thich tho polyakow LibMal 1553/176v, 1546/110, 110v, 121v; [HistOtton 78].

Wyrażenie: »odpowiednik jawny« (1): Perduellio, [...] odpowiednik yáwny Mącz 97b.
[Szereg: »odpowiednik i nieprzyjaciel«: Abowiem odpowiednik/ y nieprzyiaćiel przećiwko nieprzyiaćielowi decretow náydowáć niema. SzczerbSpecSax 76 (Linde).]
a. Prawdopodobnie: Człowiek nieprzyjazny ludziom, mściwy (1): Ręka krotka á miąſſza z palczami też krotkimi [...] znamionuią nie wiernego/ złodzieia/ zdrayczę odpowiednika, mężoboycę GlabGad Pv.
2. Ten, kto ogłasza wypowiedzenie wojny (1): Fecialis, Poſeł á vrząd który przed czáſy przimiérze y pokóy Nieprzyiacielóm wypowiedał á woynę oznaymiał/ [...] Też odpowiednik y yednacz. Mącz 120c.
3. Pełnomocny poseł władcy [czyj] (1): Nátychmiaſt go pytáli mowiąc/ ktos ty ieſt pánie? á on odpowiedział/ iá ieſtem odpowiednik [apocrisarius] Alexandrow. HistAl Fv.
4. Prawdopodobnie: Uciekinier ścigany przez prawo (3):

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy miejscowej [= skąd] (3): Yſch wyedzacz Morku hilkomanna [...] bicz odpowyednykyem koronnim yzboycza poſpolithem ſnym thu do polſky prziſchedl LibMal 1547/135v; O myedziląſzkyem nyewye thelko tho yſch mv powyadall Balczer kalkrayther [...] bicz go odpowyednykyem Gdanſkym LibMal 1553/178, 1547/135.

Synonimy: 1. nieprzyjaciel, przeciwnik, sprzeciwnik.

Cf [ODPOWIEDACZ], ODPOWIEDŹCA

KW