[zaloguj się]
[pdf]

ROZKOSZKA (10) sb f

Oba o jasne.

Fleksja
sg pl
G rozkoszek, rozkószk
D rozkoszkóm
A rozkoszkę
I rozkoszkami

sg A rozkoszkę (1). ◊ pl G rozkoszek (6), [rozkószk ]. ◊ D rozkoszkóm (1). ◊ I rozkoszkami (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Dem. od „rozkosz” (często w funkcji iron. i peior.); mollities Mącz (10): Labuntur ad mollities mores, Pádną obyczáye ku roskoſzkóm/ to yeſt co daley tym ſie bárziey ludzie roskoſzy ymuyą. Mącz 180b; ktori [prawy i stateczny mąż] temi roſkoſzkámi [muzyką i innymi fraszkami] niema ſie pſowáć/ niema zniewieſcieć/ áby ſie zá tym nie muſiał bać ſmierći. GórnDworz Hv; (nagł) Marćin Sieniáwſki (–). IVż wyſławiay Pariſá z męſtwá y zvrody/ Ale go ſtaẃ wſzák vyrzyſz co będą zá gody. Niech táki Philokletes náſzemu ſie iáwi/ Wſzák to vzna iákich go roſkoſzek nábáwi. PaprPan C4, Ff2v; [byśie byli [ludzie starzy] wedle domowych zwyczáiów wychjowawszy [!] cudzoźiemskich rozkószk nie ięli OczkoPrzymiot 27].

rozkoszka czyja [pron poss] (3): wdzięcżna to ieſt rzecż káżdemu z nich [tj. ludzi narażających swe życie na niebezpieczeństwa] gdy ſie przyprowádzi do domku ſwoiego á do inych roſkoſzek ſwoich. RejZwierc 176v, 32v, 108.

[W połączeniu szeregowym: Abowiem dáleko był tych Wybránych Páńſkich żywot od roſkoſzek/ bieśiádek/ Skárbow łákomie zbieránia/ przyiazni ludźi niezbożnych łápánia/ y od miłośći miłośnikow świátá obłudnego WiśnOkaz 129v (Linde).]

Zwrot: »rozkoszek użyć« (1): Iuż záſię w domku ſobie mieſzkáiąc táki pocżćiwy ſtanicżek/ ázaſz máło roſkoſzek ſwych nadobnych pomiernie vżyć może? RejZwierc 32v.
Wyrażenie: »rozkoszki świata« (1): Sprobuymy też roſkoſzek ſwiátá omylnego/ Co ie niektorzy kłádą ná mieyſcu lepſzego. RejWiz 19v.
[Szereg: »rozkoszki i pożytki«: Doznáią tám [na sądzie ostatecznym]/ ále nie wcżás/ iuż bez pożythku/ Iáko byłá rzecż zła y ſzkodliwa/ dla docześnych roſkoſzek y pożytkow: Wiecżne opuſzcżáć WiśnOkaz 273 (Linde).]
Wyrażenie przyimkowe: »prze rozkoszkę« (1): Y máło niekáżdé [wody]/ po wſzech świátá ſtronách/ w pożytek tak obrócono/ że ie przygodá/ [...] ludźiam oznáymiłá: z ſtąd zdrowi/ do wód tákich prze roſkoſzkę/ y dla ochędoſtwá: á chorzy/ prze pozbyćié choroby/ vczęśćiáć ſye ięli Oczko 12.
a. W sferze seksualnej (1): [człowiek wszeteczny] chłopcá wpráwnego Ma miáſto Rufianá/ niecnotę iáwnego. Ten mu śniadánie nośi/ Dobry dźień powiáda: Do nieſzcżęſnych roſkoſzek/ cżás y mieyſce ſkłáda. KlonWor 62.
[Zwrot: »rozkoszek zażywać« : I to jako mię [Kandaul] podszedł nieprzystojnie! Żywot wziął, państwo wydarł! A ona [tj. córka króla Molentusa] – co? Za to z nim lubych rozkoszek zażywa! Smolik 78.
Wyrażenie: »luba rozkoszka«: Smolik 78 cf Zwrot.]

JR