[zaloguj się]
[pdf]

OKAZAŁOŚĆ (12) sb f

Oba o oraz drugie a jasne; -kå- (11), -ka- (1); -kå- : -ka- Mącz (3:1).

Fleksja
sg
N okåzałość
G okåzałości
I okåzałością
L okåzałości

sg N okåzałość (4). ◊ G okåzałości (3). ◊ I okåzałością (3). ◊ L okåzałości (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Rzucająca się w oczy postać zewnętrzna; postawność (2): Bog ſie pożal twey tákiey młodośći/ Gdy nie maſz żadney okazáłośći/ S twą pokorą rychło ták zbábieieſz BielKom F5.
Wyrażenie: »zwierzchowna okazałość« (1): [Do opowieści o fidze:] Okázáć chćiał iáko go mierżą ci wſzyſcy kthorzy ſię zwierzchowną okażáłoſćią odymáią/ zadnego dobrego owocu z ſiebie nie podáwáiąc. BibRadz II 27b marg.
2. Wspaniałość (9): Splendor per translationem, Doſtoyność/ powagá/ chwałá/ cześć/ cnotá/ pánownie/ okazáłość. Mącz 409c.
a. Wystawność, przepych; eminentia Mącz, Cn; exoche Mącz; pompa Modrz; ambitio Vulg; ostentatio, ostensus, species Cn (5): Exoche, Latine Eminentia, Wyſokość/ Przewyborność/ Okazáłość. Mącz 111b.

okazałość kogo, czego (2): Niech w ſobie rozmyśláią/ że práwa cżeść á vcżćiwość/ nie zależy w zacnośći rodzáiu/ nie w bogáctwách/ nie w mnoſtwie ábo okazáłośći sług ModrzBaz 13v; Potomkom też przyſtoi/ áby onych ktorzi z tego świátá ſchodzą/ prowádźili nie okazáłośćią bogactw ábo pychy [non opum ac superbiae significatione]/ ále vcżynkámi z miłośći pochodzącemi ModrzBaz [38].

Szereg: »okazałość i pycha« (1): Lecz dla pompy y ſeymow/ y żołnierzow/ y háydukow/ y pomſty nieprzyiaćioł/ y dla okazáłośći y pychy: by y wioſkámi przypłáćić/ tedy być muśi. SkarKazSej 705a.
Wyrażenie przyimkowe: »z okazałością« (1): Názáiutrz tedy gdy przyſzedł Agrippá y Bernicá z wielką okazáłośćią [cum multa ambitione]; ná roſkazánie Feſtowe przywiedźiono Páwłá. WujNT Act 25/23.
b. O wymowności (3): oto ſię nie fráſuię/ dźiękuiąc pánu Bogu zá to/ iż proſtymi ſłowy bez okazáłośći/ tyle wymowić mogę/ ile ku okazániu prawdy/ á zgánieniu fáłſzu ieſt potrzebá. NiemObr 26.

okazałość czego (1): NiemObr 26 cf Szereg.

W przeciwstawieniu: »okazałość ... prostość« (1): NiemObr 26 cf Szereg.

Szereg: »nie okazałość ani spaniałość« (1): Páweł ś. [...] ſtąd ſię záleca/ iż nie w okazáłośći/ áni ſpániáłośći mowy/ ále w proſtośći/ á w mocy duchá przećiwnikom vſtá záwierał. NiemObr 26.
α. Obrazowość, obrazowy sposób mówienia (1): Energia, Okazáłość/ Yawność/ tak słowy rzeczy wyráżenie/ yákoby ná to ocziwiście pátrzał. Mącz 103c.
3. W wyrażeniu: »okazałość prawdy« = prawdopodobieństwo (1): Veri similitudo et similitudo veri, Poſtáć prawdy/ zdánie á okázáłość prawdy. Mącz [489]b.

Synonim: 2. spaniałość.

MM