[zaloguj się]
[pdf]

OKIENKO (24) sb n

Oba o oraz e jasne.

Fleksja
sg pl du
N okienko okienka okience
G okienka okienek
A okienko
I okienki(e)m
L okienku

sg N okienko (4). ◊ G okienka (2). ◊ A okienko (13). ◊ I okienki(e)m (2). ◊ L okienku (1). ◊ pl N okienka (1). ◊ G okienek (1). ◊ [du N (cum nm) okience.]

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Dem. od „okno”; fenestella Mącz, Cn; fenestrenula Calep (24): Mącz 120c, 409a; á oná ieſzcże w okienku trwáiąc á niewſtydliwie ſię śmieiąc/ rżecże: Cżegoć tám niedoſtáie do twego obiádu? odpowie święty: kámienia á gliny żebych to okienko ktorym pátrzyſz zálepił. SkarŻyw 118; á zámknąwſzy ſię/ y drzwi zápráwiwſzy/ iedno tyło okienko/ ná bránie chlebá y wody zoſtáwuiąc: przez dzieśięć lat modlitwie/ poſtom/ y myſlom niebieſkim ſłużył. SkarŻyw 235, 118, [236], 508; Calep 412b.

okienko czego (1): A prżyſzedſzy zákołátał w okienko komory iego HistRzym 45.

okienko u czego (1): á wychodząc okienkiem v cellę [!]/ cżoło iego [...] zránili. SkarŻyw 572.

Zwroty: »naźrzeć okienkiem« (1): Nazrzałem tam okienkem LudWieś A2v.

»otworzyć (a. otwierać, a. odewrzeć) okienko« (4): Odewrzy okienko żebych ſthobą mowił. HistRzym 45; puſtelnik otworzywſzy okienko/ wnet go poznał HistRzym 45v, 45, 45v.

»uchylić okienko« (1): Modicis fenestellis aquilonibus inspirentur, [...] niechay trochę vchylą okienek ná północy. Mącz 409a.

»z okienka wyglądać« (1): duſzę Germaná Kápuáúſkiego Bilkupá [...] z okienká wyglądáiąc/ widział. SkarŻyw 253.

»(za)kołatać w okienko« (2): wnetki iął záſie kołátáć w okienko ná onego puſtelniká HistRzym 45v, 45.

»okienko zawrzeć« (1): A gdyż go vyzrzał/ niepoznał go/ ále s pierzchliwośćią prędko [!] okienko záwárł HistRzym 45.

Wyrażenia: »małe okienko« (1): Niemogłem tam naydz dzwierzec Iedno małe okienko LudWieś A2v; [okienko małe śklane proste w ołów sadzone LustrPłoc 169].

[»okienko ś(ć)klane«: Z sieni izdebka z dworu [...], drzwi u niej na zawiaskach, hantaba prosta, wrzeciążek, okienka śklane 2 w ołów sadzone LustrPłoc 195, 169; w której sieni są 2 okience śćklane LustrPom 196.]

Szereg: »okienko a drzwi« (1): Ieſt cháłupá okrągła/ z błotá vlepiona/ [...] w ktorey okienko iedno/ á drzwi niſkie ſtoią KmitaSpit C3v.
Przen (1):
Wyrażenie: »zawarte okienko« (1): tedy poydzieſz ku puſtelnikowi/ tho ieſt ku mądremu ſpowiednikowi/ ktory ſiedzi w komorze kościołá ſwiętego/ á ſpowiádaſz ſie ze wſzech grzechow [...]/ á przez záwárte okienko/ to ieſt nie dla ludzkiey chwały/ ále ku twemu poćieſzeniu. HistRzym 48.
a. Jedna część okna podzielonego ramami na mniejsze części (1):
Wyrażenie: »okienko małe« (1): Transenna, Okno álbo okienko máłe w oknie śckláne okno. Mącz 462c.
b. [Otwór strzelniczy:
Wyrażenie: »okienko dla strzelby«: w którym chodzeniu okienek dla strzelby 10. LustrWpol I 29.]
c. [Otwór w gołębniku:

W porównaniu: Coż to zacż ſą ktorzy latáią by obłokowie/ á iákoby gołębice do okienek ſwoich [ad fenestras suas]? Leop 1577 Is 60/8 (Linde).]

Cf OKIENECZKO

LWil