[zaloguj się]
[pdf]

ROZLATAĆ SIĘ (6) vb impf i pf

impf (5) [w znacz. I.], pf (1) [w znacz. II.].

sie (6), [się].

o jasne; w formach osobowych pierwsze a pochylone.

Fleksja

praes i fut 1 sg rozlåtåm się (1). ◊ 3 sg rozlåtå się (3). ◊ 3 pl rozlåtają się (2).

Sł stp brak, Cn: roźlatać się, Linde XVI w. (trzy z niżej notowanych przykładów).

I. impf (5):
1. Lecieć w różnych kierunkach (3):
a. Przy pomocy skrzydeł; devolare Mącz; dilabi Cn (2): á ángieli iego [Pana]/ iáko ogniſći poſlowie rozlatáią ſie roſpaláiąc ludzkie ſercá ku m[i]łoſći iego. RejPs 152; Mącz 505d.
b. Unosząc się z wiatrem [z czego] (1): Pappus item, Biały mech/ piérze álbo wełná która ſie po okwitnieniu z niektórych ziół á zwłaſzczá z oſtu rozlata/ oſtowe piérze. Mącz 276c.
[Zwrot: »rozlatać się na powietrze«: [ziele koziabroda] kwiát ma w wiérzchu biały mchowáty/ [...] korzeń ma czarny/ twárdy/ zdrewniáły/ kwiat gdy okwita rozlata ſie ná powietrze iáko mech UrzędowHerb 47a.]
2. Rozbiegać się w różnych kierunkach (1): Fortuna dilapsa devolant omnes, Iáko skoro fortuná przeſtánie służić rozlatáyą ſie wſziſci. Mącz 505d.
3. Przestawać stanowić zwartą całość, rozpadać się; dilabi Mącz, Cn (1): Constituta praeclarissime Respub. dilabitur, W czyſtym rządzie poſtánowiona Rzeczpoſpolita yuſz ſie rozlata. Mącz 413b.

[W porównaniu: które [płótno] od dawnego czasu już tak zbutwiało, że właśnie jest jako papier spalony, tak czarne i tak się rozlata RadzPodróż 175.]

II. pf Nabrać umiejętności i sił do latania (1): [Podbieray tedy vle w zárań/ poki śię ieſzcże pſzcżoły nie zágrzeią y nie rozlatáią Cresc 1571 606.]
Przen (1): Iuż więc potym kiedy [młodość] ſie beſpiecżniey rozlata/ To iuż y po wyſokich drzewach ſobie trzpiata. RejWiz 7.

Synonimy: I.2. rozbiegać się, rozpraszać się.

Formacje współrdzenne cf NADLECIEĆ.

SBu