[zaloguj się]
[pdf]

OPAKOWAĆ (34) vb impf

Oba o prawdopodobnie jasne (tak w opak oraz w -ować); oba a jasne.

Fleksja
inf opakować
indicativus
praes
sg pl
1 opakuję opakujemy
2 opakujesz opakujecie
3 opakuje opakują
praet
sg pl
3 m opakowåł m pers
n subst opakowały
conditionalis
sg
1 m bych opakowåł, bym opakowåł
3 m by opakowåł
impersonalis
praes opakuje sie
participia
part praes act opakując

inf opakować (5). ◊ praes 1 sg opakuję (1). ◊ 2 sg opakujesz (1). ◊ 3 sg opakuje (3). ◊ 1 pl opakujemy (1). ◊ 2 pl opakujecie (2). ◊ 3 pl opakują (11). ◊ praet 3 sg m opakowåł (3). ◊ [3 pl subst opakowały.] ◊ con 1 sg m bych opakowåł (2), bym opakowåł (1); bych : bym CzechEp (2:1). ◊ 3 sg m by opakowåł (2). ◊ impers praes opakuje sie (1). ◊ part praes act opakując (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

1. Przeinaczać, przekręcać, wypaczać właściwy sens, przedstawiać nieprawdziwie [co] (31): RejKup ſ6; Wſzytki ſpráwy ſwoye opákuieſz. [...] S kimby miał być ty nie będzyeſz s tymi/ Ciche ludzi przeſláduieſz złemi. BielKom D5v; kthokolwiek fáłeſznie tárga ſie ná ich pocżćiwość/ opákuiąc onych powſcięgliwe życie/ godzien [...] wielkiego káránia. GórnDworz Aav; ále y Anyołowi/ gdyby chciał opákowáć ſwięte ſłowá iego/ ábychmy temu nigdy nie wierzyli. RejZwierc 192v; WujJud 5 marg, 92 marg, Ll3, Ll5; CzechRozm 56; Gdyż nie my opákuiemy/ ále on ſam: y nie my ſobie ſłow tákich zmyślamy/ ále on CzechEp 346, 89, 341, 346 [2 r.]; PaprUp D4; iż wiárę krześćiáńſką (iáko ſie teraz pokazáło) opákuie y w pogáńſtwo obraca PowodPr 36; [Dyabeł Boże poſtánowienia opákuie. BudUrzęd 104 marg [idem] Mm3v; iáką ſrogą pomſtę bieráli oni nędzni Krolowie nád ſobą/ ktorzy wedle wymyſłow ſwoich wymyśláli/ álbo odmieniáli/ opákuiąc wolę Páńſką WerReguła 14].

W połączeniach szeregowych (4): Ewángelią y prawdę Bożą ku potwierdzeniu nieprawdy/ y hániebnych bluźnierſtw y błędow ſwoich opákuią/ ſzpocą y wywracáią WujJud A6, 57, 202; A iż gotow ieſt/ ono [słowo Boże] wywroćić/ opákowáć/ y wynicowáć/ áby tylko błędy ſwe mogł cále/ z pożytkámi ſwoimi/ záchowáć. CzechEp 343.

W charakterystycznych połączeniach: ewanjeliją opakować, naukę (2), pismo (5), postanowienia Boże, prawa, prawdę, słowo (4), sprawy (2), świadectwa, wiarę (2), wolę.

Szeregi: »opakować abo nicować« (1): Ktore ſłowá ſámego zbáwićielá/ ktoby śmiał opákowáć/ ábo nicowáć/ [...] niewiem áby w niezbożnośći ſwey mogł ſobie náleść rownego. CzechEp 282.

»opakować i potwarzać« (2): Luterani koſćielną náukę opákuią/ y potwarzáią. WujJud 221v marg [idem] Mm5v.

»wykręcić i opakować« (1): bo co ono mowi/ kto vwierzy y będźie ponurzon/ będźie zbáwion/ á kto nie vwierzy będźie potępion: to X.K. wykręćił y opákował CzechEp 215. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»opakować i wyniszczać (a. wyniszczyć)« (4): Zádáie mi to żebych piſmo ś. opákował/ y wyniſzczał weſpołek z wiárą ich. CzechEp 339, 72, 73, 337.

»wywracać albo opakować« (1): ná inſzy kſtałt wywrácáć/ álbo opákowáć thy nieomylne ſwiádectwá iego RejAp 7v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

W przen (2): Páwłá ſ. Conſe. opákuią. WujJud 210 marg [idem] Ll6v.
2. Doprowadzać do zguby, niszczyć [co] (3): Tenze dwa vrzedi przeciwko prawu trzimal ſktorich ieden nalezi ku obronie y pilnoſci granitznei/ a drugi ſprawiedliwości y obronie wolnoſci naſzich/ ktore on opakował. PaprUp I3v; pocżął ſię we wſzem nierząd/ zá tym religiey odmiáná: á ſtąd záśię niebeſpiecżeńſtwá/ y zgubá. (marg) Swawola R.P. Polſką opákuie. (–) PowodPr 60.
Szereg: »tłumić a opakować« (1): ći rodzicowye [...] nie zdádzą ſie być ludźmi rozumnemi á opátrznemi/ gdy wychowánie dobre wſobie tłumią á opákuyą. GliczKsiąż F3.
3. [Cofać się, iść do tyłu:
Zwrot: »w zad opakować«: Gdy już nocne ćiemnośći/ wzad opákowáły/ A do wiatru lekkiego/ wodne wſtaią wáły. RymszaDeket 40.]

Synonimy: 1. nicować, wykręcać, wywracać; 2. tłumić.

Formacje współrdzenne: wyopakować, zopakować, zopakować się; opaczyć, rozpaczyć, spaczyć, spaczyć się, wspaczyć, wspaczyć się, zopaczyć, zopaczyć się; opaczać, rozpaczać.

Cf OPAKOWANIE, [OPAKUJĄCY]

AK