[zaloguj się]
[pdf]

OSKOMINA (16) sb f

-ſk- (15), -szk- (1).

Pierwsze o prawdopodobnie jasne (tak w o-); drugie o jasne (Cn pierwsze o dużą literą, drugie jasne).

Fleksja
sg pl
N oskominy
G oskominy
A oskominę oskominy
L oskominåch

sg G oskominy (1). ◊ A oskominę (1). ◊ pl N oskominy (6). ◊ A oskominy (7). ◊ L oskominåch (1).

Sł stp notuje, Cn: oskominy, Linde XVI(XVII) – XVIII w.

1. Uczucie drętwienia zębów na skutek ścierpnięcia dziąseł pod wpływem kwasów; dentago BartBydg; dentium stupor Cn (13): BartBydg 40b; Oycowie iedli iágodę cierpnącą/ á w zębiech ſynom zoſtáią oſkominy [et dentes flliorum obstupescent; á zęby ſynów drętwieią WujBib]. BibRadz Ez 18/2; Ná oſkominy: kwiát Muſzkatowy żuy/ á ná zębiech trzymay SienLek 78v, 78v marg, S[ss]3v; [Patres nostri comederunt uvam acerbam (brzythką) et dentes filiorum obstupescunt (ſczyrpayą/ oſzkomy nymaya [lege: oskominy mają]) Glosy I nr 97/3; Oycowie náſzy iedli iágodę kwáśną/ á zęby ſynowſkie cierpną/ oſkominy cżuią [Vulg Ez 18/2] ArtTanat E5].
Zwrot: »oskominy (z ząb) zganiać« (3): Oſkominy z ząb zgániáć SienLek 75v, 74, 75v marg.
Wyrażenie: »oskominy zębów, na zębiech, w zębiech« [szyk 4:1] (2:2:1): Kto ma oſkominy na zębie[ch] kurze ziele oddala kiedy go będzie kto maſtykował/ to ieſt żwał. FalZioł I 100b, ‡5a, I 7a, 120d; Cemu od iagod albo od owoczow ludziem bywaią w zębiech oſkominy. (–) Bowiem z nich zoſtaie w zębiech wilgota lipka, kthora miedzi nimi przylipa GlabGad I4v.
2. Chętka, smak na coś, apetyt (3): Iuż ia wolę cżę ść [!] odpuśćić/ Niżli tobie ręce tłuśćić/ A włocżyć ſie po terminach/ Nic mi po tych oſkominach. RejZwierc 235v.
Zwrot: »oskominę ścierać; oskominy ścirać rogi« (1;1): Więc ſoli więc y chlebá cżáſem nie doſtánie [...]. Swiniá kwicży plew niemáſz/ a woł theż vbogi/ Iuż dawno oſkominy o płot śćira rogi. RejWiz 92; ſkowronek [...] porwał ſię/ y wzlećiał wyſoko ná dom/ kotás myſli pátrząc nań oſkominę śćiera CzahTr K4.

Synonim: skoma.

Cf OSKOMINNOŚĆ

IM