[zaloguj się]
[pdf]

OSŁA (25) sb f

o oraz a jasne.

Fleksja
sg pl
N osła osły
G osły oseł
A osłę osły
I osłą
L ośle

sg N osła (11). ◊ G osły (1). ◊ A osłę (3). ◊ I osłą (3). ◊ L ośle (1). ◊ pl N osły (2). ◊ G oseł (1). ◊ A osły (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Podłużny przedmiot, przeważnie kamień piaskowiec, używany do ostrzenia. kosy, sierpa, noża lub do czyszczenia; cos Murm, Mymer1, BartBydg, Mącz, Modrz, Calep, Cn; cautes Mącz; acone Calep (25): Cos. ein wetzſtein. Oſłá. Murm 22, 122, 144; Mymer1 5v; BartBydg 36b; BielKron 102v; Basanites, Lapis ex quo ſiunt cotes, Kámień który roścynáyą na osły. Mącz 23c; Exterere aciem ferri cote, Oſtrośći osłą náoſtrzyć. Mącz 451a, 13b, 43a, 66d, 493b; zaſz w.m. niewieſz iż oſłá namniey ſámá oſtrą nie będąc/ żelázo oſtre cżyni? GórnDworz Kk5; ieſt v Strzemeſzná táka [studnia]/ gdźie chłopi co do śieczenia łąk/ oſeł potrzebuią/ z drzewá ich ſobie nárzezawſzy/ w tám tę wodę wpuſzczáią/ y nie proſtym kámięniem/ ále oſłą lepſzą nád inſze wyymuią Oczko 8v; Acone – Osła, oſtri kamièn. Calep 18a, [265]a [2 r.].

W połączeniu szeregowym (1): Kmieć ma mieć [...] Do roley pług/ rádło/ iárzmo/ bronę. Do żniwá śierpy/ koſy/ oſły/ klepádło dla koſy. GostGosp 30.

W porównaniu (1): Lecż á co wádzi żebym álbo ſobie one rzecży przepiſował co inym cżynić przepiſuię: álbo żebym był iáko osłá/ która ácż ſámá rzázać niemoże/ wſzákże ine nacżynia do rzázánia oſtrzy? iáko on Pòèta mowi: Fungar vice cotis, acutum Reddere quę ferrum valet, exors ipſa ſecandi. ModrzBaz 2.

Wyrażenia: »osła kośna« (2): SienLek 69v; Oſły koſné zdrzewá/ kámięńmi ſye ſtawáią. Oczko [42]v.

»piaszczysta osła« (1): Zęby bieluchne będą/ tylko ie piaſcyſtą/ Oſłą trzebá zráná trzeć/ záś myć wodą czyſtą. PaxLiz D2v.

Szeregi: »brzytwa i osła« (1): Rzekł Tárquinius vkazawſzy brzytwę y oſłę/ mogęli thą brzytwą ſkráiać kámień (álbo oſłę.) BielKron 102v.

»kosa i osła« (1): Dla śiecżki ladę porządną mieć/ á w niey koſę y oſłę. GostGosp 30. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

Cf OSEŁKA

MŚ