[zaloguj się]
[pdf]

OSUSZYĆ (21) vb pf

o jasne.

Fleksja
inf osuszyć
praet
sg
2 m -ś osuszył
3 m osuszył
imperativus
sg
2 osusz
conditionalis
sg
3 m by osuszył

inf osuszyć (2). ◊ fut 1 sg osuszę (2). ◊ 3 sg osuszy (2). ◊ praet 2 sg m -ś osuszył (1). ◊ 3 sg m osuszył (6). ◊ imp 2 sg osusz (5). ◊ con 3 sg m by osuszył (1). ◊ part praet act osuszywszy (2).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII w.

Pozbawić wody, uczynić suchym, wysuszyć; exsiccare, siccare PolAnt [co] (21): Bowiem on gdy raczy oſuſſyć ziemię to ieſt wſſytko wmożnoſći iego/ á prze niedoſtátek ożywienia iey vczynić niepłodną ná przekáżę ludowi ſwemu gdy záſluży rozgniewánie iego RejPs 160v; RejWiz 22v; Záſię dniá trzećiego roſkazałeś ſię zbieżeć wodam ná ſiodmą część źiemie á ſześć częſći oſuſzywſzy záchowałeś/ áby niektore z nich tobie ſłużyły wſádzone y ochędożone mocą Boſką. BibRadz 4.Esdr 6/42, Ps 73/15; Potym Bog oſuſził morze cżerwone przed nimi BudBib Iudith 5/12; Tyś w pośrzód morzá drógę ſzyroką oſuſzył/ A ſrogim ſmokóm w wodźie hárdé głowy ſkruſzyl. KochPs 110; A po dni cżterdzieśći wypuśćił Noe z korabiá kruká/ áby ſię przezeń dowiedział co ſię ná ziemi dzieie/ ieſli iuſz oſuſzył P. Bog ziemię. SkarŻyw 270, 258, 501; SkarKaz 552a; [iż je [pastwiska] wyprawił, osuszył wielkim kosztem LustrMalb 1565/43].

W przeciwstawieniu: »zalać ... osuszyć« (1): Abowiem on ku więczſſem roſkoſſam ludzkiem wiele ziemie ktorą był morzem zálał záſię oſuſſył á gdzie były głębokie ieziorá/ tám dziś roſkoſſuiąc ſuchemi nogámi chodzimy. RejPs 95.

W charakterystycznych połączeniach: osuszyć drogę, morze (3), rosę, rzeki, ziemię (5).

Zwroty: »osuszyć lice« = pocieszyć kogoś (1): Kto ſercá weſprze/ kto oſuſzy lice/ Kiedy żywioły/ y rzecży ſtworzone/ Przećiw mym grzechom będą poruſzone. GrabowSet X4.

»oczy osuszyć« = przestać płakać (2): Oczu nigdy nie oſuſzę/ Y ták wiecznie płákáć muſzę KochTr 17; Y iá też dziś płákáć muſzę/ Smętnych ocżu nie oſuſzę WisznTr 26.

»osuszyć oczy, łzy [czyje]« = pocieszyć kogoś [szyk zmienny] (3:1): Oſuſz ocży me/ á fráſunki wſzelkie Obroć ná dobre/ y poćiechy wielkie. GrabowSet D2v; ODpuść wyſtępki/ łzy me oſuſz/ Pánie/ Oddal odemnie nádźieie fałſzywe GrabowSet N3, B2v, K4v.

W przen (1): Zaby wżdy pożądliwy Dźień ſię mym ocżom ziáwił/ Y oſuſzył rzewliwy Płácż/ co mnie ſmyſłow zbáwił GrabowSet F2.
a. Uczynić suchym, wysuszyć (dotyczy ciała ludzkiego) (2): á ieſliby ſye ziątrzyło od tego lekarſtwá/ tedy ślazu s czarną rożą w wodźie vwarz/ á oną wodą wymyway/ á oſuſzywſzy máſłem nieſolonym pomázuy SienLek 109.

osuszyć nad czym (1): pothym włoż ciepło w tę wodę ten cżłonek ktori ieſt chori/ potym podzierżawſzy chwilę długą: wyymi zaſię á oſuſz nad ogniem FalZioł V 103.

Formacje współrdzenne cf SUSZYĆ.

Cf OSUSZENIE, OSUSZON

TG