[zaloguj się]
[pdf]

OSZUKAĆ SIĘ (21) vb pf

się (10), sie (11).

o oraz a jasne.

Fleksja
inf oszukać się
praet
sg pl
3 m oszukåł się m pers oszukali się
n subst oszukały się
conditionalis
pl
1 m pers bysmy się oszukali

inf oszukać się (4). ◊ fut 1 sg oszukåm się (1). ◊ 2 sg oszukåsz się (5). ◊ 3 sg oszukå się (2). ◊ 3 pl m pers oszukają się (2). ◊ praet 3 sg m oszukåł się (4). ◊ 3 pl m pers oszukali się (1). subst oszukały się (1). ◊ con 1 pl m pers bysmy się oszukali (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII w. s.v. oszukać.

1. Pomylić się, zawieść się; circumscńbere se Mącz (19): A gdy ſie obroćił do Polſki [król Bolesław]/ chćiał go ná drodze zdrádą pożyć Iároſław w tháiemnych mieyſcách/ ále ſie oſzukał/ dobrze ſie o nim Kroi dowiedział/ iechał ſpráwą/ wyrwał ſie Iároſław/ poráżon ledwey ſam vćiekł BielKron 345; MycPrz I A4v; KochPs 13; SkarŻyw 444; trzy pary tylko ſtárzy náydowáli/ Którzy ſye doſkonále z ſobą miłowáli: Czwartéy w Polſcze y prózno Mikołáiu ſzukáſz: Maſzli tę fántázyą/ bárzo ſye oſzukaſz. PudłFr 64; GórnRozm H4; KochFrag 21; á wiedzćie: iż ſię żaden nie oſzukał ktory nádźieię w P. Bogu miał. SkarKaz 551a.

oszukać się na czym (6): Lecż záſię/ gdy ſie cále ná łáſkę y miłoſierdźie Boże ſpuśćiſz [...]: ná tym ſie/ wierz mi nigdy nieoſzukaſz CzechRozm 211v; CzechEp 422; ták y ći nie mniey ſię oſzukáią ná tym ſwoim powſzechnym kośćiele/ w ktorym nic pewnego nie máiąc/ omylną nádzieię pokłádáią. NiemObr 179; PaprUp C; Nie zwierzay ſzkućie wſzytkiey máiętnośći/ [...] Bo ieſli wſzytko náłożyſz ná ſtátek/ Pewnie nędznikiem będźieſz ná oſtátek/ Y oſzukaſz ſię iáko ná Neptunie/ Ták ná fortunie. KlonFlis E; KlonWor 74.

oszukać się w czym (2): Mącz 374d; A temu całym ſercem ia moy Boże vfam/ Ze ſię w pewney nádźiey moiey nie oſzukam. CzahTr C2v.

Zwrot: »sam się oszukać« [szyk zmienny] (3): To ſie rozumie o łakomych [...]/ też y o tych co kogo chcą oſzukáć/ á ſámi ſie gorzey oſzukáią. BielKron 21; Circumscribere se ipsum, Sam ſie w nieczym oſzukać. Sam ſobie krziw w nieczym być. Mącz 374d; Strum F3v.
Szereg: »omylić się i oszukać« (1): Abyſmy ſię [...] ábo ná oblubieńcu ábo ná oblubienicy nie omylili y nie oſzukáli. WujNT 297.
2. W funkcji strony biernej: Zostać oszukanym (2): [Prawa pisane] nie máią w ſobie gniewu áni popędliwośći: o dáry nie dbáią: námowić ſię do złego y oſzukáć nie mogą. SkarKazSej 697b.

oszukać się czym (1): KuczbKat 70 cf Szereg.

Szereg: »obłądzić i oszukać się« (1): iż [...] Prorocy iáwniey y otworzyśćiey o Kośćiele/ niż o Pánu Chriſtuśie mowili: [...] iż Kośćiołem dáleko więcey ludźi obłądźić y oſzukáć śie mogło/ niżli w táiemnicy Wćięlenia Páńſkicgo. KuczbKat 70.

Synonimy: 1. okłamać się, omylić się, oszydzić się, pomylić się, zawieść się.

Formacje współrdzenne cf SZUKAĆ.

IM