[zaloguj się]
[pdf]

OZDROWIEĆ (48) vb pf

Oba o jasne; e prawdopodobnie pochylone (tak Cn).

Fleksja
inf ozdrowiéć
praet
sg pl
1 m -m ozdrowiåł m pers
2 f -eś ozdrowiała m an
3 m ozdrowiåł m pers ozdrowieli
f ozdrowiała m an
n ozdrowiało subst
conditionalis
sg pl
2 m byś ozdrowiåł m pers
3 m by ozdrowiåł m pers by ozdrowieli
f by ozdrowiała m an

inf ozdrowiéć (7). ◊ fut 3 sg ozdrowieje (6). ◊ 3 pl ozdrowieją (1). ◊ praet 1 sg m -m ozdrowiåł (2). ◊ 2 sg f -eś ozdrowiała (1). ◊ 3 sg m ozdrowiåł (12). f ozdrowiała (5). n ozdrowiało (2). ◊ 3 pl m pers ozdrowieli (2). ◊ con 2 sg m byś ozdrowiåł (1). ◊ 3 sg m by ozdrowiåł (1). f by ozdrowiała (1). ◊ 3 pl m pers by ozdrowieli (2). ◊ part praet act ozdrowiåwszy (5).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI(XVIII) – XVIII w.

Stać się zdrowym, odzyskać zdrowie, wyzdrowieć; sanari Mącz, Calag, Vulg, Cn; convalescere Mącz, JanStat, Cn; sanitatem restituere Mącz; sanatum esse PolAnt, Vulg; salvum ſactum esse Vulg; levatum esse morbo, recipere vires Cn (48): gdyby mamka/ albo biegunkę/ albo zapiekłoſć żywota cierpiała/ á na to lekarzſtwa pożywała. Lepiey ieſth aby inſza dziecię trzymała/ aż ona ozdrowieie FalZioł V 37; UstPraw D3, D4v; BielKron 311v; Confirmare se dicuntur qui ex morbo convalescunt, Ozdrowieć/ álbo pokrzepyć ſie. Mącz 128c; Sanum ex morbo fieri, Ozdrowieć wyniść z choroby. Mącz 367c; convalere, sive convalescere, Ozdrowieć/ wyzdrowieć/ powſtáć z choroby/ Przysć záś ku zdrowiu. Mącz 474c, 116b, 128c, 171d, 263d, 366a, 414a; SienLek 173; HistRzym 67v; BudNT Matth 15/28; [woły] nápiwſzy ſye/ á ták ozdrowiawſzy/ ludźiem [...] wodę záléćiły. Oczko 11v; Gesund werden. Ozdrowieć. Sanari, curari. Calag 241b; Y nieśli go nápoły vmárłego do ołtarzá przecżyſtey Mátki Bożey Máryey: proſząc áby [...] zdrowie mu do tego ziednáłá. Niemięſzkáiąc dziećiątko ozdrowiało SkarŻyw 352, 226, 332, 373, 397, 457, 516, 572; ReszHoz 120; rzekni ſłowem/ á ozdrowieie [sanabitur; będzie vzdrowion Leop] ſługá moy. WujNT Luc 7/7, Matth 8/13, 14/36, 15/28, Mar 5/23, 6/56; A ieſliby z przygódy w téyże chorobie trwał/ tedy y trzeći Rok może zwléc: okázuiąc iż iáko leżał w chorobie/ do tego czáſu nie ozdrowiał. SarnStat 769, 300, 674; SkarKaz 41b.

ozdrowieć z czego [= dzięki czemu] (1): Zádziwuie ſię Stároſtá iey tákiemu zdrowiu y nowey okráśie/ y ſpyta: Powiedz mi co to zá cżáry/ ſktorycheś ták ozdrowiáłá/ iſz y znáku żadnego ran onych ná tobie niemárz? SkarŻyw 152.

ozdrowieć na co [= z choroby czego] (1): Oćiec iego ozdrowiał ná ocży. BibRadz Tob 11 arg.

Zwroty: »kęs ozdrowieć« (1): nic inſzego nie cżynią ći ożrálcy iedno ſie lecżą áby kęs ozdrowieli/ á potym ſie záſię káżą RejZwierc 60v.

»prędko, co rychlej ozdrowieć« (1:1): Przy mſzach czo będzie naimował Abys czo rychley oſdrowyał. RejKup k5; Skoro wyſzedł zſzpitalá onego/ ſam teſz ćięſzko záchorzał: ále ćierpliwie znoſząc/ á chwaląc Páná Boga/ prętko záſie ozdrowiał. SkarŻyw 461.

»wnet ozdrowieć« (4): ſtánął Pan Iezus nád łoſzkiem/ y wziąwſzy ią zá rękę/ kazał precż febrze/ y wnet ozdrowiáłá/ y cżyniłá ieść SkarŻyw 597, 309, 334, 374.

W przen (2): ále ſię boy Páná y vchodź złoſći. Abowiem z tąd ozdrowieie żywot (marg) W Zydowſkim ſtoi/ pępek [...] (–) twoy [Sanitas erit umbilico tuo] BibRadz Prov 3/8; Członek [Kościoła] nád cżłonkiem zwłaſzcżá z ránionym y odćiętym politowánie mieć ma/ áby ozdrowiał. SkarJedn 380.

Synonim: pokrzepczyć się.

Formacje współrdzenne cf ZDROWIĆ.

Cf OZDROWIENIE

EW