Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: OŻYWIAĆ

Następne hasło: OŻYWIAJĄCY »

OŻYWIAĆ SIĘ (8) vb impf

się (6), sie (2).

o prawdopodobnie jasne (tak w ożywiać).

Fleksja

indicativus
praes
	sg	pl
1		ożywiamy się
3	ożywiå się	ożywiają się

praet
	sg
3	n	ożywiało się

conditionalis
	sg
3	f	by ożywiała się

praes 3 sg ożywiå się (4). ◊ 1 pl ożywiamy się (1). ◊ 3 pl ożywiają się (1). ◊ praet 3 sg n ożywiało się (1). ◊ con 3 sg f by ożywiała się (1).

Sł stp, Cn, Linde brak.

Znaczenia

1. Napełniać się życiem, zaczynać istnieć (3)
2. Posilać się, pokrzepiać się (2)
3. W funkcji strony biernej: Być ożywianym, posilanym (3)

1. Napełniać się życiem, zaczynać istnieć (3): z iednego pniá ták wiele gáłęzi y rozg ożywia ſię y rośćie SkarJedn 54; SkarKaz 578b.

W połączeniu szeregowym (1): á náśyenye ono náuki á ſlowá ſwego ſwyętego vſſymá przyyęte/ łáſlą [!] ſwoyą ſpráwował/ iż ſye w ſercach ludzkich przyymowáło/ ożywyáło/ roſlo/ y owoc dawáło KromRozm II c.

2. Posilać się, pokrzepiać się (2): y pierwey ſercá łáſką ſwoią vprzedza [Pan Bóg]/ áby ſię duſzá náſzá ożywiáłá/ á od grzechu podnośiłá. SkarKaz 347a.

Szereg: »chłodzić i ożywiać się« (1): do tych Páńſkich krolewſkich y Kátolickich cnot/ z ktorych ſie wſzyſcy iáko zroſy pádáiącey ná ſuche ziołká/ chłodziemy y ożywiamy SkarŻyw A2v.

3. W funkcji strony biernej: Być ożywianym, posilanym [czym] (3): Duch Chryſtuſow: ktory ná to dány kośćiołowi ieſt/ [...] áby wielki pocżet ludzi Chryſtuſowych miał/ ſerce iedno/ y duſzę iednę/ á Kośćioł Boży práwym ćiáłem Chryſtuſowym/ ktory ſię Duchem ie^go ożywia názwány być mogł. SkarJedn 19; Gdy Pan ćiáło ſwoie żywe vkazał/ pewnie w nim y duſzę ludzką ſtáwił: bo ćiáło ſámą ſię tylo duſzą ożywia. SkarKaz 208a.

Szereg: »ożywiać się i umacniać« (1): W Ciele ludzkim dwá ſą przednieyſze członki ktoremi ſię ćiáło ożywia y vmacnia: ſerce y głowá. SkarKazSej 689a.

Formacje współrdzenne cf ŻYĆ.

Cf OBŻYWIAĆ SIĘ