[zaloguj się]
[pdf]

ROZPACZNY (2) ai

o prawdopodobnie jasne (tak w roz-); -pa- (1) LatHar, [-på-].

Fleksja
sg
mNrozpaczny fNrozpacznå
A Arozpaczną
Irozpacznym I
L Lrozpaczn(e)j
pl
A m pers rozpåczn(e)

sg m [N rozpaczny ]. ◊ I rozpacznym (1). ◊ f N rozpacznå (1). ◊ [A rozpaczną. ◊ L rozpaczn(e)j. ◊ pl A m pers rozpåczn(e).]

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII w.

1. Który zwątpił w ratunek, pozbawiony ostatniej nadziei (1): Bo przyſięgam przed Bogiem, żeć chcę kroleſtwo y doſtoienſtwo twe wrocić, á przeciw wſzem nieprzyiacielom twoim pomocznikiem będę, przetoż wſtan á niebądz rozpacżnym, boć krolowie nad inſze ludzie złe przygody cirpieć maią. BielŻyw 153; [Dict 1566 N2v].
a. [teol. Który zwątpił w miłosierdzie Boże i we własne zbawienie: Do klaſztoru raz rozpácżną niewiáſtę przywiedziono ktorey nikt do nadzieie odpuſzczenia grzechow przywieść niemogł. SkarŻyw 551.
α. W funkcji rzeczownika:
Szereg: »rozpaczny i smutny«: Nietylko w ſwoiey ále y w inych Biſkupſtwach/ wiele kázań cżynił/ ſpowiedzy ſłuchał/ radę dobrą dawał/ roſpacżne y ſmutne poćieſzał/ wątpliwe potwierdzał SkarŻyw 303.]
2. Wynikły z rozpaczy (1): (marg) Roſpáczna pokutá y śmierć Iudaſzowá. (–) Tedy widząc Iudaſz/ zdraycá iego/ iż był [Jezus] oſądzony godny śmierći; żalem zięty/ [...] odſzedſzy obieśił ſię. LatHar 696.
3. [Prowadzący do zwątpienia w ratunek, utraty ostatniej nadziei: [św. Ludgarda] Wiele ludziom około pomocy zbáwienney iednáłá. Mniſzká iedná będąc w wielkiey á roſpácżney pokuśie: ſkoro zá nię modlitwę vcżyniłá/ rzekłá do niey: gdy w wielkie dni Kapłan záśpiewa: Ecce lignum crucis: wolna będzieſz. y tak ſię zſtáło. SkarŻyw 550.]

Cf NIEROZPACZNY, [ROZPACZLIWY]

RS