Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ROZPACZYĆ

Następne hasło: ROZPADLINA »

ROZPADAĆ SIĘ (5) vb impf

sie (5), [się].

o prawdopodobnie jasne (tak w roz-); -pad- (3) RejPs, Mącz (2), -påd- (1) RejZwierc.

Fleksja

indicativus
praes
	sg
1	rozpadåm się
3	rozpadå się

praet
	pl
3	subst	rozpadały się

praes 1 sg rozpadåm się (2). ◊ 3 sg rozpadå się (1). ◊ praet 3 pl subst rozpadały się (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde bez cytatu.

Znaczenia

Przestawać być całym, pękać (5)
- a. Rozlatywać się na kawałki (1)
- b. Tworzyć szpary, otwory (3)
  - α. O ziemi: rozwierać się (1)
- c. O ranie: nie goić się, jątrzyć się (1)

Przestawać być całym, pękać (5):

a. Rozlatywać się na kawałki (1): Gdy ſie iuż názáiutrz bithwá ſtocżyłá/ ták że ſie iuż okręty oſękámi zwárły/ tedy ſie iedni z Rzymiány bili/ drudzy w ich okręty ony gárnce z wężmi miotáli/ tám że ſie ony gárncze roſpadáły RejZwierc 163.

b. Tworzyć szpary, otwory; dehiscere Mącz, Cn; hiulcare Mącz; agere rimas, crepare, dirumpi, dissilire, fatiscere, fatisci, findi, fissiculari, frangi, hiare, hiascere, hiscere, rumpi Cn (3): Dehisco, Pożyram/ Roſtępuyę ſie/ Roſpádam ſie. Mącz 156b, 156b; [Volck Xxx3].

α. O ziemi: rozwierać się (1): Roſpádáły ſie ſuche ſkáły á ćiekłá ſnich wodá RejPs 155v.

c. O ranie: nie goić się, jątrzyć się [od czego] (1): Popioł z mięſa albo z wątroby iego [osła]/ z oleiem albo z oliwą dobry na rany gdy ſie od zimna mięſo roſpada. FalZioł IV 4c.

Formacje współrdzenne cf 2. PAŚĆ.