[zaloguj się]
[pdf]

PANEWKA (38) sb f

Pierwsze a pochylone, końcowe jasne, e jasne.

Fleksja
sg pl du
N pånewka pånewki
G pånewek
A pånewkę pånewki pånewce
L pånewce

sg N pånewka (12). ◊ A pånewkę (10) [w tym: -ą (3)]. ◊ L pånewce (12). ◊ pl N pånewki (1). ◊ [G pånewek.] ◊ A pånewki (2). ◊ du A (cum nm) pånewce (1) LibMal 1554/186.

Sł stp notuje, Cn s.v. panew, Linde XVII – XIX w.

Dem. od „panew” ‘naczynie kuchenne’, niekiedy może z neutralizacją funkcji deminutywnej; patella Murm, Mymer1, BartBydg; frictorium, frixorium, sartago BartBydg, Mącz; cocula, cocumella Mącz (38): inscripsit [...] neptisse [...] omnia calidercula alias panewky ZapMaz II Ł 1/57v, II Ł 1/70v; Murm 143; Mymer1 [292]; Frixorium vel frictorium, rynka, tregyel, patella, sartago, in qua aliquid frigitur aut coquitur, panewka vel brvthwanna BartBydg 61, 108b [2 r.], 137; Ty wſzytki rzecży ſtłucż á vſmaż w panewcze FalZioł V 113v, I 100d, 104d, 115d, III 16c, 35b (16); kupiła dwye panewcze nowe za 20 groſchi LibMal 1554/186, 1547/137, 1553/172v, 174, 1554/186; Cucumella, [...] Mała panewká. Mącz 70d, 65a; weźmi łoiu Bárániego/ [...] roſtoṕ ná panewce SienLek 62, 162; [Dict 1566, K3v; InwSzlachKal 1569 nr 24; panewka do ryb InwMieszcz 1573 nr 178, 1575 nr 196, 1581 nr 231; item panew wielka, item panewek małych dwie, z tych jedna nie ma nóg. InwZiemKrak 1586/37].

W charakterystycznych połączeniach: panewka dziurawa (2), mała (2); kupić panewkę (3), ukraść (2); włożyć na (w) panewkę (4), wlać oliwy; rozpuścić na panewce (3), roztopić, smażyć (3), zagrzać (2), zetrzeć.

Przysłowie: Páni gniewliwa/ dym/ y panewká dziuráwa/ tá troia rzecz ieſt ſkázá domowa. March1 A4v [idem] March3 V4v.
Wyrażenia: »panewka jajeczna« (1): Panewka Iaieczna 1 WyprKr 119v.

»panewka miedziana« (1): potym włoż to wſzytko na panewkę miedzianą FalZioł V 112v.

»panewka pasteczna [= służąca do robienia pasztetów]« (1): Panewka paſteczna 1 WyprKr 119v.

Cf PANWICZKA

HK