[zaloguj się]
[pdf]

PAPUGA (13) sb f

Oba a jasne.

Fleksja
sg pl
N papuga papugi
A papugę
I papugą

sg N papuga (10). ◊ A papugę (2). ◊ [I papugą.] ◊ pl N papugi (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

zool. Ptak z licznej rodziny Psithacidae, ten zwłaszcza, którego oprócz pięknego upierzenia cechuje umiejętność naśladowania ludzkiego głosu; psittacus Murm, Mymer1, Mącz, Calep, Cn (13): Murm 88; Mymer1 25v; Pápugi rozlicżne głoſy wydawáią. RejWiz 24v; Mącz 328d; BielSat D3; Calep [870]b; przy nim wyćwicżoną Pápugę nieśiono. KmitaSpit A4, Bv; kto Pápugę álbo ptáſtwo leśne do ſłow wymawiánia/ [...] muśi y ſpoſabia? GostGospSieb +2v.

W charakterystycznych połączeniach: piękna papuga, wyćwiczona; papuga bierze ludzkie słowa, głos wydawa, mowi, wypowie (może wypowiedzieć) (2); papugę musić i sposabiać [do czego].

W porównaniach (2): vpátrzywſzy ſobie on krzacżek gdzie ſobie Cnothá nie inácżey iáko piękna pápugá gniazdo vwiłá/ [...] ma pilnie vgadzáć/ áby ſie nigdy dáleko nie odſtrzelił od niego. RejZwierc 22v; Ktory [Żydowin] iáko Pápugá mowi/ kácżym głoſem KlonWor 78.

Wyrażenie: »zielona papuga« (1): nie wſzyſtkiegoć może Wypowiedzieć ná Pánią źielona Pápugá BielRozm 28.
Szereg: »papuga vel ([albo]) szpak« [szyk zmienny] (1): Psittacus (psitacus), papuga vel spak BartBydg 125b; [OrzŻyw 274].
[Przen: O człowieku używającym słów bez ich zrozumienia:
Szereg: »nie szpak ani papuga«: Jan Tarnowski [...] słowo Boże zakon rozumiał, jako Kościół Święty go rozumie. Nie był on w Kościele szpakiem ani papugą, bo szpak albo papuga biorą ludzkie słowa, ale wykładów słów od ludzi nie biorą. Tak też i kacerze czynią, którzy od Kościoła Słowo Boże biorą, a wykładu słowa onego od Kościoła Bożego nie biorą. OrzŻyw 274.]

ZCh