[zaloguj się]
[pdf]

PATRYCYJUS (48) sb m

a jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie).

W temacie pl: -cyjus- (15), -cyj- (14); -cyj- SkarKazSej; -cyjus- : -cyj- BielKron (15:13).
Fleksja
sg pl
N patrycyjus patrycyi, patrycyjusowie, patrycyjowie
G patrycyj(o)w, patrycyjus(o)w
D patrycyj(o)m, patrycyjus(o)m
A patrycyjusa patrycyjusy, patrycyje
I patrycyjus(e)m patrycyjusy, patrycyjami, patrycyjmi
inne pl A a. I - patrycyjusy

sg N patrycyjus (7). ◊ A patrycyjusa (2). ◊ I patrycyjus(e)m (1). ◊ pl N patrycyi (9), patrycyjusowie (2), patrycyjowie (1); -i : -owie BielKron (9:3). ◊ G patrycyj(o)w (5), patrycyjus(o)w (4). ◊ D patrycyj(o)m (3), patrycyjus(o)m (2). ◊ A patrycyjusy (2), patrycyje (1) BielKron (2:1). ◊ I patrycyjusy (4), patrycyjami (3), patrycyjmi (1); -ami SkarKazSej; -y : -ami : -mi BielKron (4:2:1). ◊ A a. I patrycyjusy (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

1. W starożytnym Rzymie członek jednego z ograniczonej liczby rodów, którego przodkowie zasiadali w senacie [patricius – który jest radnego pana syn Mącz 283d; patricii - którzy z zacnych domów a z starodawnej slachty poszli Mącz 283d; – potomkowie radnych panow Calep; rajca, radny pan; senator, senatorskiego rodu abo radzieckiego w mieście wielkiem abo w państwie – patricius; szlachcic urodzony – patritius apud Romanos olim Cn] (43): Potym Romulus wybrał mężow rádnych s Pátricyow ſto BielKron 99; poſpolſtwo vbogie [...] rádzi byli nieprzyiacielowi/ mowiąc: lepiey nam Wolſkim ſłużyć/ niż domá w łáńcuchoch álbo w pęciech ſiedzyeć v Pátrycyuſow. BielKron 107; [lud pospolity] ſprzyſięgli ſie s Pátryciymi ku potrzebie Rycerſkiey nie bywáć. BielKron 107; Sycynius potym rzekł do poſpolſtwá/ [...] Pátrycyuſowie wolą być z iednym cżłowiekiem pyſznym/ niżli zwámi ktorych wiele ieſt pokornemi. BielKron 109; iż komuby ſie krzywdá zdáłá w práwie przed Pátrycyuſy/ mogł ápellowáć do poſpolſtwá. BielKron 109, 99 [4 r.], 100 [3 r.], 102, l02v, 103 (35).

W połączeniu z imieniem własnym (2): SYmachus Patricius mędrzecz w Rzymie cżaſu Anaſtaſiuſa Ceſarza był. BielŻyw 140; SkarŻyw 250.

W połączeniu szeregowym (1): Podobáłá ſie rzecż Brutowá wſzytkim/ Trybunom/ Kuryatom/ Pátricyom/ Plebeuſzom/ Senatowi/ y inym BielKron 104v.

W przeciwstawieniu: »patrycyi ... pospolstwo« (2): A w tym Pátrycij ſmutni/ á poſpolſtwo weſołe/ odeſzli. BielKron 109, 109.

Szeregi: »możniejszy i patrycyjowie« (1): vſtáwicznie ſię lud poſpolity z możnieyſzemi y z pátrycyámi wádźił SkarKazSej 691a.

[»patrycyjus albo ojczyc«: DORſprungus Iulianus też Palemonow Towárzyſz Patricius álbo Oyczyc z Xiążąt Rzymſkich [...] ciągnął dáley z ludem ſwoim StryjKron 81 (Linde).]

»plebeusze a patrycyjowie« (1): sſtáłoby ſie było ták/ by nie waśni ktore były miedzy Plebeuſzmi á Pátrycyámi BielKron 119v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

a. W funkcji przydomka (1): Też rzecżon [Boecius] Patricius to ieſt, poſpolitego dobrego oycza ſyn. BielŻyw 168.
2. n-pers (5):
a. Starochrześcijańskie imię rzymskie (2): y poſłał dwu dzieſiątnikow/ Antyochá y Pátrycyuſa SkarŻyw 188, 188.
b. Współczesne autorowi imię chrześcijańskie w Polsce; tu chodzi o Andrzeja Patrycego Nideckiego znanego pod nazwą Patricius (2): Doktor Pátricius ktorego wſzyſcy w.m. z vcżonego piſánia znacie (to jest ważne)/ poſłał Zabrzeſkiego ſługę ſwego do pewney oſoby GórnDworz Pv, Pv, P2.

HK