[zaloguj się]
[pdf]

PCHŁA (34) sb f

a jasne.

Fleksja
sg pl
N pchła pchły
G pchły płech, błech
D pchł(a)m, pchłóm
A pchłę pchły

sg N pchła (11). ◊ G pchły (1). ◊ A pchłę (2). ◊ pl N pchły (8). ◊ G płech (4) BierEz, BielKron, Mącz, RejPos, błech (1) Calep. ◊ D pchł(a)m (1) FalZioł, pchłóm (1) Mącz. ◊ A pchły (5).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

zool. Pulex irritans L. (Rost); owad bezskrzydly z rzędu Aphaniptera, pasożytujący na ssakach i ptakach; pulex Murm, Mymer1 Mącz, Calep, Cn (34): Pchłá ná cżłowieká wſkocżyłá/ A w rámię go vkąśiłá BierEz M, P2v; Murm 99; Mymer1 28; PLeſznik dla thego ieſth nazwan iſz od niego zdichaią pchły FalZioł I 114c, +7a, [*5]a, I 111c, 114d, 148b (14); RejZwierz 121; Occurrit pulicibus haec herba, Dobre to ziele przećywko pchłóm. Mącz 74d, 230b, 293b, 330d [2 r.]; W dzień wielkonocny ktho ſwięconego nie ie/ á kielbáſy/ dla wężá/ chrzanu dla płech/ Iárząbká dla więzyenia/ iuż zły krześćiánin. RejPos 225v; Pulicosus – Pełni błech. Calep [874]a, [874]a; GrabowSet T4.

W połączeniach szeregowych (2): Dobrze téż w práwić mu [koniowi] pluſkwę/ pchłę/ álbo weſz w korzeń/ bo téż od tego łeſktánia ſye mocz wzburzy. SienLek 173, 158.

W charakterystycznych połączeniach: pchły gonić (rozganiać) (2), morzyć, zabijać, zatracać; pchły kąsają (2), (po)zdychają (6).

Szeregi: »pchły z muchami; [muchy i pchły]« (1): RejWiz 94v; [tedyć muchy y pchły zaſługuią też tę miłość/ bo Bog wſzytki ſtworzenia ſwoie miłuie. FalcSpr 170]. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»wszy i pchły« (1): thym ſie máżą ná káżdy mieśiąc/ á tymże gryźienia od wſzy y płech vchodzi BielKron 262. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

Przen: Człowiek nędzny, bez znaczenia (2): RejPos 228; BudBib 1.Reg 26/20; [Kogóż przeſzláduieſz/ królu Izráelſki/ kogo przeſzláduieſz? Pſá zdechłego przeſzláduieſz/ á pchłę iednę. WujBib 1.Reg 24/15 [przekład tego samego tekstu RejPos]].

ZCh, IG