[zaloguj się]
[pdf]

PIORECZKO (11) sb n

Pierwsze o pochylone; e oraz drugie o prawdopodobnie jasne (tak w -eczko).

Fleksja
sg pl
N pióreczko
G pióreczka pióreczek
A pióreczko
I pióreczki(e)m pióreczki
L pióreczku

sg N pióreczko (4). ◊ [G pióreczka.] ◊ A pióreczko (1). ◊ I pióreczki(e)m (1). ◊ L pióreczku (3). ◊ pl G pióreczek (1). ◊ I pióreczki (1).

Sł stp brak, Cn s.v. pióro, piorko, Linde XVI w.

Dem. od „piorko” (11):
1. Od znacz. podstawowego; plumula Mącz; pennula Calep (7): Pátrzayże ná promienie/ gdy gmách przenikáią/ Iáko prochy s piorecżki po nich ſie mieſzáią. RejWiz 154, 145v; Mącz 306c; Calep 773a.
[Przysłowie: [sługa] Nie wiedząc jeszcze w tym kraju przebiegu, Konia chcąc poić, spadł z przykrego brzegu, gdzie sie tak prędko od brzegu oddalił, Nieinak, jako pióreczko opalił. Otwin(?)Erot 71.]
[Przen (aluzja do nazwiska „Hus” ‘gęś’):
Fraza: »y pioreczka po nim nie zostało« = zginął bez śladu: Alić Hus zgorzał práwie iáko gęś y piorecżká po nim nie zoſtáło ŁaszczOkulary G2.]
a. Ozdoba (3): Bieretek s feretkámi á piorecżko zá nim/ Láńcuſzek z álſzbánicżkiem á ſerdecżko ná nim. RejWiz 53v; RejZwierc 89v; Doſtánie ſie y w piorecżku Zá cżapką ná páchołecżku. MWilkHist E4v.
2. Od znacz. ‘narzędzie pisarskie’; w przen (2): [Przetoż nielza jedno też o to ciebie prosić, [...] Abyś łaską swą świętą sam raczył kierować Moje proste pioreczko i tak je sprawować, By twojej Boskiej chwały najprzedniej broniło Apolog 6.]
Fraza: »pioreczko może płynąć [za czym]« = można o tym pisać (1): Iuż beſpiecżnie piorecżko zá nią [za cnotą] może płynąć/ A gdzye ſie oná kąpie przy niey ſie ochynąć. RejWiz 3.
Zwrot: »pioreczkiem szyrmować« (1): Iáko ktoś Apelleſá/ nápiſał miánuiąc/ Sam ſie zwał Orfeuſzem/ pyorecżkiem ſzyrmuiąc. RejZwierz A4.
3. Od znacz. ‘strzępek, wiórek’ (2): Náwoźili [Włochowie] Kotnorow by mieſzki obráżáć/ Kupćie mili polacy ieſt śię w czym okazáć. A kupiwſzy wyſkubuy po pioreczku z bárwy/ Poprzedamy ná ten ſtroy one chude kárwy. BielSat B4 [idem] BielRozm 13.

MN