[zaloguj się]
[pdf]

PLUSKAĆ (7) vb impf

a jasne.

Fleksja
inf pluskać
indicativus
praes
sg pl
1 pluskåm pluskåmy
3 pluskå pluskają
praet
pl
3 m pers pluskali
subst pluskały
imperativus
sg
2 plusk(a)j

[inf pluskać.] ◊ praes [1 sg pluskåm.] ◊ 3 sg pluskå (1). ◊ 1 pl pluskåmy (1). ◊ 3 pl pluskają (1). ◊ praet 3 pl m pers pluskali (2). subst pluskały (1). ◊ [imp 2 sg plusk(a)j.] ◊ part praes act pluskając (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Ochlapywać czymś brudzącym, bryzgać, pryskać, brudzić; aspergere foedo humere a. noxio, aspersione foedi humoris maculare, humore sparso deturpare, spargere luto Cn [czym] (5): [płuſzczę et płuſkam/ Aspergo, inquino. Item, exilio Volck Rrr.]

pluskać na kogo (3): Potym gnoiem ſmrodliwym náń [na Jezusa] pluſkali OpecŻyw 115v. Cf Zwrot.

Zwrot: »pluskać błotem [na kogo]« (2): BielKron 146; słudzy domowi náśmiewáiąc ſie z niego [Aleksego] pluſkáli nań błotem HistRzym 124v; [CiceroKosz dv].
Przen (2):

pluskać [kogo], co (1): RejZwierc 157; [O iákośćie go częſto ſmrodliwą poſoką/ kłámſtwá wſzelákiego pluſkáli? BzowRóż 69].

Zwroty: »błotem pluskać; [pluskać błotem [na co]]« (1): pátrzay iáko [...] tę ozdobną ſzátę ſwą [tj. żywot] plugáwym błotem cżęſto pluſkamy/ y przykro wycieramy. RejZwierc 157; [Plyuſkaj blothem na thę pijoſnkę Bo ieſth blyuſznyącza, y vwlaſczayącza Boſkj cczy ArgWykład 79].

»[komu] pluskać w kaszę« = obmawiać kogoś (1): Iuż bych gi żywo rozdarła Za przymowkami takiemi Czo wſzem pluska w kaſzę imi RejJóz H7v.

[»słowy sprośnymi pluskać« = wyrażać się wulgarnie: Doſyć ſprośnie gdy chłop ſzpetny ſłowy ſproſnymi pluſka PlutBBud E3v.]

2. O odgłosie wydawanym przez wodę, kiedy fale uderzają o coś lub coś w nią wpada (1): Małpież [...] gdy ná nim [na drzewie] iedząc śiedział/ Drugie ſigi w wodę miotał: [...] Rad był iże mu pluſkáły. BierEz Q.
3. Bić, uderzać (1):
Zwrot: »w gębę pluskać« (1): W gębę pluſkáią/ Gdy łżá zádáią. RejZwierc 239.

Synonimy: 3. bić, uderzać.

Formacje współrdzenne: napluskać, opluskać, popluskać, popluskać się, przypluskać, spluskać, spluskać się, upluskać, upluskać się, zapluskać; zapluskawać; napluskiwać; opluskować; oplusnąć, oplusnąć się, plusnąć, zaplusnąć; pluszczeć, spluszczeć.

Cf PLUSKAJĄC, PLUSKANIE, PLUSKANY

DDJ