[zaloguj się]
[pdf]

PŁATEK (18) sb

-å- (14), -a- (3); -a- BielSat, SkarŻyw; -å- : -a- KrowObr (4:1); e jasne.

Fleksja
sg pl
N płåtek płåtki
G płatka
D płåtk(o)m
A płåtek płåtki
I płåtki(e)m płåtkami

sg N płåtek (4). ◊ G płatka (1). ◊ A płåtek (8). ◊ I płåtki(e)m (1). ◊ pl N płåtki (1). ◊ D płåtk(o)m (1). ◊ A płåtki (1). ◊ I płåtkami (1).

Sł stp w innych znaczeniach, Cn notuje, Linde XVII – XIX w.

Dem. od „płat” (18):
1. Od znacz. ‘kawałek tkaniny’; panniculus Mymer1, Cn; pannulus Cn (17): Mymer1 [312]; Ne in rutis quidem et caesis, Nie ták wiele yákoby pálec obwinąć/ by yednego płatká. Mącz 362b; SienLek 75v; Choćia Miftrz/ máca/ ſzuka/ gdzieby wyrznąć płátek/ A wżdy od ſzáty weźmie/ iáki on chce datek. BielSat C2; A Nérki ieſli trzebá témiż źiółmi fomentowáć/ [...] wódką różáną álbo bábczáną roſtworzywſzy/ między dwiemá płatkámi ná Nérki przyłożyć Oczko 32,16v; BielRozm 18v.

płatek czego (1): ſpal płatek ſzárłathu s páwim pierzym/ kożdégo zá rowno/ ten proch zmieſzay z miodem SienLek 135.

[płatek do czego: Jaczek Żyd krak. opowiedział [...], kołnierz, jedwabne płatki do pyesczy [!] HandelŻyd 214.]

Wyrażenie: »płatek łaziebny« = kawałek tkaniny używany w łaźni, ręcznik (1): A Boże vchoway włożyć ná opętánego/ iáki płátek łáziebny/ miáſto ſwiątośći/ to dopierko krzyk będzie wielki. KrowObr 121.
Szereg: »nici i płatki« (1): Niemcy kłániáiąc ſię mu [S. Romualdowi]/ z ſukniey iego nići y płátki wybieráli y vſtrzygali/ á zá reliquie do domu nieśli. SkarŻyw 575.
a. Nakrycie głowy zakonnicy (7): Ano boday ták zdrowá by powoli było/ Iákoby ſie y s płatkiem w tanku nie ſkocżyło. RejWiz 38v.

płatek z czego (1): Tákież y owy Cżayki [tj. mniszki] co ná głowie płatek/ Noſzą z Háráſu rzkomo opuśćiwſzy ſwiátek. RejWiz 38v.

Szereg: »płatek albo zawoj« (5): Wezmi płatek álbo zawoy Swięty/ ktory ponieſieſz bes zmázy/ przed ſtolec wietzny KrowObr 147v; Toc ſą Duchá Swiętego znáki. Nie pierśćień obłudny tzłowietze nie płatek álbo zawoy ná głowie/ nie kápicá. Ale iákiemu Bogu dziatki waſze ſlubuią KrowObr 150v, 147v [2 r.], 150v.
2. [Od znacz. ‘danina, podatek’: W Brzeſcziu pomÿerne ÿeſth od macze po pienÿądzu, á moſtowego zgoſczia po pulgroſku od woza, ÿ ſtich płatkow roſkazaliſzmi ÿm ftrzelbę prochi, salietre [...] pokupowacz MetrKor 1582 129/125.]
3. n-pers (1): Idźże ieno do Krákowá/ vſłyſzyſz [...] á ono Płatek [...] woła mowiąc: tuć prawdźiwy Kryſtus. LeovPrzep Gv.

MN