[zaloguj się]
[pdf]

POCAŁOWANIE (57) sb n

Oba o oraz oba a jasne, e pochylone.

Fleksja
sg
N pocałowanié
G pocałowaniå
D pocałowaniu
A pocałowanié
I pocałowaniém, pocałowanim
L pocałowaniu

sg N pocałowanié (13); -é (6), -(e) (7). ◊ G pocałowaniå (7); -å (6), -(a) (1). ◊ D pocałowaniu (1). ◊ A pocałowanié (12); -é (8), -(e) (4). ◊ I pocałowaniém (10), pocałowanim (9); -ém TarDuch, BibRadz, BielKron, ArtKanc, ZawJeft, ActReg, GórnTroas; -im OpecŻyw, Leop (2), StryjKron; -ém : -im CzechEp (2:2), WujNT (1:3); ~ -ém (1) GórnTroas, -em (1) ZawJeft, -(e)m (8). ◊ L pocałowaniu (5).

Sł stp notuje, Cn s.v. pocałować, Linde XVII – XIX w. s.v. pocałować.

Znaczenia
Pocałunek; osculum Murm, Mymer1, PolAnt, Calag, Calep, Vulg; basium, suavitatio, suavium Calep; deosculatio, exosculatio Mącz (57): a podniozſſy rącżkę podál ijm [Jezus trzem królom] ku potzalowaniu/ dawſſy ijm pirwey przeżegnanije. OpecŻyw 24v; O Iezu miloſciwy/ ienżes od iudáſſa zráydce twégo przez potzalowanijé wydán bytz rácżyles. OpecŻyw 106v, 106; Osculum. eyn mundlein/ ader eyn kſz Pocáłowánye Murm 53; Mymer1 23; TarDuch Cv; Powiedaią iże ſie pocżynaią Sępowie y rodzą telko z pocżałowania FalZioł IV 27a; Mącz 270d; O iáko to było miłe á lube pocáłowánie/ y pokoiu danie bráćiey przez ták długi cżás niezgodnych. SkarJedn 293, 386; Calag 321a; CzechEp 288, 427; Ale v nas to pocáłowánie [na przywitanie] vſtáło/ podobno dla tego/ iż z drugiego ábo z drugiey/ y przez vlicę gorzałkę dobrze pocżuie. WerGośc 264; ArtKanc D12; Calep 125a, [741]a, 1014a [2 r.]; A Ieſus mu rzekł: Iudaſzu/ pocáłowánim wydawaſz Syná człowieczego? WujNT Luc 22/48, Matth 26 arg, Luc 22 arg; SkarKaz 161b marg.

pocałowanie czego (5): Iezu ktorys Magdaleny od poczałowania nog twogich nie odpędził. TarDuch B4v; Potym Olech głodem vćiśniony vprośił od nich pokoy/ ofiáruiąc ſię przez Krzyżá pocáłowánie/ y pod przyſięgą roſkazánie ich [Swatopełka i Władimira] vczynić StryjKron 195, 215; SkarKaz 161b. Cf »przywitać z pocałowaniem«.

pocałowanie czyje [w tym: G sb i pron (6), ai poss (3), pron poss (2)] (11): PatKaz I 1v; iáto [!] y pan Kryſtus Syn Boży niepátrzył ná ſlowá y pocáłowánie Iudaſzowo: ále pátrzył ná rzetz iego/ przeto mu też ná ſlowá y pocáłowánie iego ták odpowiedział. KrowObr 204; BibRadz Prov 27/6; Vzdrowił [Papież] ſwoim pocáłowániem iednego trędowátego. BielKron 164v; RejPos [308]; O boże/ zaż to dawno/ gdy dźieći gromádá Mnie otaczáłá/ á ia/ vdźiéláłám rádá Máćierzyńſkiéy miłośći: áż z vmordowániém/ Gdy tá/ y ów chćiał bydź cczón mym pocáłowániém. GórnTroas 63, 55; WujNT Mar 14 arg; Nie idę do pocáłowánia twego iáko Iudaſz/ ále z łotrem dobrym wołam SkarKaz 161b; KlonWor ded **3.

W połączeniach szeregowych (3): Zwierzchność Papieżowi mocą wielkiego Synodu wyználi/ y przy ſwoim Ceſárzu y w pocáłowániu/ y ſpolnym obłápieniu y wdániu pokoiu Chryſtuſowego z wielkim ſię weſelim roziácháli. SkarJedn 337; ZawJeft 41; Płácż y pocáłowánié/ y wárkocz ſtárgány Prziymi/ á oycu odnieś mé ſerdeczné rány. GórnTroas 54.

W charakterystycznych połączeniach: pocałowanie katolickie, lube, łagodne, miłe, ostatnie, święte (6), zwykłe.

Zwroty: »da(wa)ć pocałowanie« (2): WerGośc 264; Nie wiele cie zábáwię obfitémi łzámi/ Pozwól/ iżbym żywému moiémi rękámi Oczki máłé záwárłá/ y oſtátnié dáłá Pocáłowánié GórnTroas 54.

»(po)całować pocałowani(e)m ust« = osculari osculis oris PolAnt, Vulg (2): NIechay mie cáłuie pocáłowánim vſt ſwoich Leop Cant 1/1; BibRadz Cant 1/1; [TomZbrudzBrul Cant 1/1].

»pozdrowić (się) w pocałowaniu, pocałowanim, z pocałowanim« = salutare in osculo Vulg (4:1:1): Pozdrowćie ſie zobopolnie pocáłowánim ſwiętym. Leop 1.Petr 5/14; Pozdrowćie iedni drugie z pocáłowánim świętym. WujNT Rom 16/16; Pozdrowćie ſię ſpołecznie w świętym pocáłowániu. WujNT 2.Cor 13/12, 1.Cor 16/20, 1.Thess 5/26, 1.Petr 5/14.

»z pocałowanim przyjmować (a. przyjąć)« (2): Ale inſze wſzytkie [pisma] z pocáłowánim y z poćiechą ſerdecżną [...] przyimuimy CzechEp 215, 264.

»przywitać z pocałowaniem [czego]« (1): Krola naprzod przywitali zpocałowaniem ręki iego ActReg 29.

»wziąć pocałowanie« (1): Naprzod w Ogroycu wźiął [Krystus] pocáłowánie ArtKanc D9.

Przen (3):
Zwroty: »pocałowanie brać« (1): Y tym ſpoſobem miłośierdźie y prawdá záchodzą ſobie w drogę/ ſpráwiedliwość y pokoy wzaiem pocáłowánie biorą. WysKaz 23.

»pocałowanie dawać« (1): Iáko tu ſobie w drogę záchodzą miłośierdźie y prawdá? iáko ſobie ſpráwiedliwość y pokoy pocáłowánie dáią? WysKaz 22.

Wyrażenie: »pocałowanie Judaszowe« (1): Właśnie tedy każe ten chytry ſługá/ nęćić ludźi iákoby Cietrzewie. A ponętá nie inſza ieſt/ iedno chytrość/ twarzycżká y mowká łágodna/ vgadzánie y ćierpliwość/ zálecenie towáru choćia złego: [...] A krotko mowiąc: kłamſtwo y pocáłowánie Iudaſzowe. KlonWor ded **3.

Cf POCAŁOWAĆ

EW, (JDok)