[zaloguj się]
[pdf]

POCIESZYCIEL (90) sb m

o oraz pierwsze e jasne; -él (3) OpecŻyw (2), BiałKat, -el (1) Mącz; -el-.

Fleksja
sg pl
N pocieszyciél
G pocieszyciela pocieszyciel(o)w
A pocieszyciela
I pocieszycielém
V pocieszycielu

sg N pocieszyciél (40). ◊ G pocieszyciela (6). ◊ A pocieszyciela (25). ◊ I pocieszycielém (9); -ém (1), -(e)m (8). ◊ V pocieszycielu (9). ◊ pl G pocieszyciel(o)w (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI w.

Ten, kto przynosi ulgę, ukojenie w smutku lub innej przykrości, łagodzi smutek lub inną przykrość, dodaje otuchy, przynosi nadzieję; consolator Mymer1, Vulg, Calep, Cn; paracletus (a. paraclitus) Mącz, Vulg; hortator Mącz; consolans PolAnt; solator Cn (90): Mymer1 33v; Przetoż ia płácżę/ á oko moie wypuſſcża łzy obfite: iż ſie odemnie oddalił poćieſſyćiel/ náwrácáiący duſſę moię Leop Thren 1/16, Eccle 4/1, Thren 1/9; Paracletus, Latine hortator vel consolator, Nápominácz/ pocieſziciel. Et est Epitheton spiritus sancti in sacris literis. Mącz 276d; cżekałem też kto by (mię) żałował/ lecż niemáſz/ y poćieſzyćielow á(le) nienálazłem. BudBib Ps 68/21; Calep 248a; LatHar 37; Słowo Graeckie παράκλητος, nie tylko poćieſzyćielá, ále y rzecznika ábo przyczyńcę znáczy. WujNT 364 marg; á potym ſię do inych puśćim zá dárem poćieſzyćielá y Páná náſzego/ ktory ſam płákánie náſze kroći. SkarKaz 381b.

pocieszyciel czyj [w tym: G sb i pron (7), pron poss (2)] (9): Bądz pozdrowion Ianie Iáłmużniku/ oytze śirot poćieſzyćielu niemocnych KrowObr 174v, 173, 174, 217; HistRzym 90; Obácżćieſz ſię wſzyſcy ludźie/ zwłaſzcżá którzyśćie w rádźie/ Vbogich rádą mięſzaćie/ ſpráwę ich vniżaćie: Ale Bog ich poćieſzyćiel/ będźie ſię ná was tego mśćił ArtKanc Q5v. Cf »pocieszyciel utrapionych«.

W połączeniu szeregowym (1): Day boże/ áby vſt moich śpiéwánié/ [...] Gmyśli twéy było: o poćieſzyćielu/ Y twiérdzo moiá/ o móy zbáwićielu. KochPs 27.

W tłumaczeniu imion (2): Leop *B4v; Nahum tłumácży ſię poćieſzyćiel/ álbo roſkáiány. BudBib I 457d marg.

Wyrażenie: »pocieszyciel utrapionych, smutnych« = maerentium consolator [szyk 2:1] (2:1): Leop Iob 29/25; POCIESZYCIEL vtrapionych ieſt Bog. WujNT Bbbbbb, Bbbbbb.
Szeregi: »pocieszyciel i przyczyńca« (2): [św. Eulogi] Bądz náſzym poćieſzyćielem y przytzyńcą. KrowObr 173, 217.

»pomocnik (a. [wspomożyciel]) i ([albo]) pocieszyciel« [szyk zmienny] (1): Ezdras y Neemiás/ to ieſt pomocnik y poćieſſyćieł [!] od Páná/ w iedne ſie kxięgi złożyli Leop *B4v; [ieſli ktory ſwiętych álbo z ſwięcicz w niebie ieſt poćyeſzyćyel álbo nędznych wſpomożyćyel/ iżeby mie [...] wſpomogł JanKoszŻyw F2v].

a. Duch Święty; Paracletus (a. Paraclitus) PolAnt, Vulg (68): OpecŻyw 96; KrowObr 9v; Goski A9; Po nich [Ojcu i Słowie] ieſt poćieſzyćiel/ [...] dawa poſilenie Ktory dźiwnie od Oycá przez Słowo pochodźi GrzegRóżn N2, M; then ieſt práwie przezwan pocieſzycielem/ Abowiem przez tego ſpráwy żadneybychmy rádośći áni pociechy doſtępić nie mogli. RejPos 142v, 129, [137]v [2 r.], 141v, 142v marg, 143v; BudNT Ioann 15/26; CzechRozm 14v, 20 [2 r.], 265v; SkarJedn 279; gdyż ieden tylko ieſt ktory ſię ſtał cżłowiekiem/ á to nie oćiec/ áni poćieſzyćiel/ ále ſam ſyn CzechEp 248; ArtKanc G12v; y vśiadſzy ná práwicy Oycowſkiey/ zeſłałeś vcżniom obiecánego poćieſzyćielá. LatHar 276; gdy przyidźie poćieſzyćiel/ ktorego ia wam poślę od Oycá/ Duchá prawdy WujNT Ioann 15/26, Ioann 14/16, 16/7; SiebRozmyśl L3v.

pocieszyciel komu (2): poſlę im Duchá ſwiętego/ ſprawcę ich/ á poćieſzycielá im wiecżnego. RejPos [136]v; BiałKat 263v.

pocieszyciel w czym (2): iż ieſth Duch s. práwy pocieſzyciel náſz we wſzytkich troſkach/ przygodach/ á vpadkoch náſzych. RejPos [137]v, [136]v.

pocieszyciel czyj [zawsze: pron poss] (7): A kochay ſie w tym co thu Duch s. pocieſzyciel twoy powieda tobie przez vſtá ſtárcá tego Symeoná s. RejPos 30, 70v, [137]v, 141v, 142v; Chwalimy ćię SYnu náſz odkupićielu: Y Ćiebie Duchu święty náſz poćieſzyćielu/ O iedyny Boże náſz ArtKanc K14v, HI5.

W połączeniach szeregowych (4): DVchu ſwięty [...] Ienżes rzecżon pocieſſyciél/ Darów boſkich nadarzyciél/ Studniá żywá/ ogień/ miloſtz/ Y wſſytka niebieſká radoſtz. OpecŻyw 177; że nam odrodzónym/ pewnym ſtrożém/ opiekunem/ y poćieſzyćielém/ Duch S. ieſt. BiałKat 263v; LatHar 367; WujNT 430.

W charakterystycznych połączeniach: błogosławić Pocieszyciela, chwalić (2), czekać, dać (8), obiec(ow)ać (3), posłać (zesłać, posyłający) (6), wyznawać; Pocieszyciel przyjdzie (12); Pocieszyciel łaskawy (2), nalepszy, obiecany, prawy (2), wieczny, wierny; przyście Pocieszyciela, zesłanie.

Wyrażenie: »Święty Pocieszyciel« (1): Nie doſyć nátym/ iż maſz pewne obietnice o wyſłuchániu ſwoim/ ieſli ten ſwięty pocieſzyciel nie obiáśni á nie náwiedzi ſercá twoiego RejPos 141v.
Zestawienie: »Duch (Święty) (a, i) Pocieszyciel« = Paraclitus Spiritus Sanctus Vulg [szyk 15:8] (23): OpecŻyw 96v; TarDuch D5; KrowObr C4v, 50, 93, 146v; wierzmy w iednego Bogá Oycá/ y w iednego Iezuſá Kryſtuſá Syná Bożego iednorodzonego/ y w iednego Duchá S. poćieſzycielá/ od Oycá pochodzącego. GrzegRóżn L4v, M; RejPos 142v, 150v; BiałKat 98v; Pan Bog ſtworzyćiel/ Pan Bog Zbáwićiel/ á od obudwu poſzedł Duch święty poćieſzyćiel. ArtKanc I6v, O17, T17v; Przez Duchá S. poćieſzycielá zeſłánie/ wybaw nas Pánie. LatHar 176, 17, 547; WujNT Ioann 14 arg, 26, 15 arg, s. 392, Bbbbbb; SiebRozmyśl K2v.
W przen [w tym: czego (5)] (6): ábych ia ſzedł y poſłał wam Duchá ſwoiego ſwiętego/ ktory ieſt práwy pocieſzyciel wſzytkich vpádłych myſli ludzkich RejPos 129v; MDłych/ znędzonych krewkośći/ Przydź/ o Poćieſzyćielu Láſkáwy: [...] Przydź Duchu świętobliwy GrabowSet H4.
Wyrażenia: »dusz ludzkich, duszny pocieszyciel« [szyk 2:1] (2:1): OpecŻyw 147; NAmiłośiernieyſzy y nałáſkáwſzy duſz ludzkich poćieſzyćielu/ Duchu S. Boże prawdźiwy/ Oycu y Synowi we wſzyſtkim rowny LatHar 32; SiebRozmyśl E3v.

»pocieszyciel serca« (1): Duch ſwięty práwi pocieſzyciel ſerca nie doſkonáłego. RejPos 129v marg.

Cf [POCESZNIK]

RS, (MF)