[zaloguj się]
[pdf]

POGRANICZE (24) sb n

o, a oraz e jasne (Cn e pochylone).

Fleksja
sg pl
N pogranicze
G pograniczå
A pogranicz(e) pograniczå
L pograniczu

sg N pogranicze (2); -e (1), -(e) (1). ◊ G pograniczå (1). ◊ A pogranicz(e) (3). ◊ L pograniczu (17). ◊ pl A pograniczå (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII w.

Terytorium, obszar znajdujący się przy granicy; confinium JanStat, JanPrzyw, Cn; finis Vulg; colliminium, collimitia, confine Cn (24): Ibedzye raczil yego Kro. them v kthorego s dworv ſzwego tham na pogranycze pollye roſkazacz. abi [...] LibLeg 11/172; miedzy sobą szukali, ktoremi by authoritatem officiorum suorum vludzi zachowac. więc pogranicze vspokoic ActReg 147; SarnStat 230, 304.

pogranicze czego (4): Ale gdy ſie zácznie woyná/ álbo rozruch iáki: tedy zamki náſzé ná pográniczu Króleſtwá náſzégo połóżoné y będącé/ ludźie [...] będą powinni popráwowáć y budowáć. SarnStat 126 [idem] 883. Cf pogranicze czego i czego.

pogranicze czego i czego (2): A wſtawſzy ſtámtąd odſzedł ná pogránicza Tyru y Sydonu WujNT Mar 7/24; SarnStat 1240.

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy miejscowej [zawsze: pogranicze + przymiotnik] (6): KromRozm III O3; Vandali seu Vandili, Lud sławáckiego yęziká przed czáſi nád morzem ná pográniczu niemieckim Liflanckim y Pruskim ſiedzieli/ też nád wisłą Mącz 475b, 196b; Tenże Polny Hetman niechayby miał dla ſnádnieyſzego mieſzkánia y wychowánia ſwego/ Stároſtwo ná pográniczu Podolſkim VotSzl E3v, Cv, E3.

Wyrażenia przyimkowe: »na pograniczu« (14): LibLeg 10/66; Mieli z dawná ten obycżay z obu ſtron/ ná thym pogránicżu/ iż [...] BielKron 308v; Mącz 196b, 475b; ModrzBaz 25; Miáſtá/ Zamki ná pográniczu żeby ſię budowáły GórnRozm M2, M; Iákoż vkazał to/ roty z młodośći ſwey ná pogránicżu długo wodząc GostGospSieb +3; OrzJan 12; SarnStat 1240; VotSzl E3, E3v, Fv [2 r.].

»po pograniczu« (1): Y rozeſzłá ſię o nim tá powieść po wſzyſtkiey Iudſkiey źiemi/ y po wſzyſtkim pográniczu [in omnem circa regionem]. WujNT Luc 7/17.

[Zwrot: »w pograniczu żyć« = graniczyć, sąsiadować: że Abráhám/ Iákob/ Sálomon: y inne potomſtwo Abráhámowe/ miewáło Confederácie z pogáńſkimi Krolmi/ v ktorych álbo mieſzkáli álbo w pogránicżą [!] żyli EmporEkscep C4.]

Synonimy: sąsiedztwo, ukraina.

Cf POGRANICZNOŚĆ

JDok