[zaloguj się]
[pdf]

POKRZYWKA (8) sb f i m

f (5), m (1) KlonWor 61, m a. f [znacz. 2. Przen] (2).

o prawdopodobnie jasne (tak w pokrzywa); a jasne.

Fleksja
sg pl
N pokrzywka
G pokrzywek
D pokrzywce
A pokrzywkę
I pokrzywkami

sg N pokrzywka (4). ◊ D pokrzywce (1). ◊ A pokrzywkę (1). ◊ pl G pokrzywek (1). ◊ I pokrzywkami (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Dem. od „pokrzywa” ‘Urtica’ (3):
Przysłowia: Bo Herb do złych zwycżáiow/ ná gárncu pokrywká/ W ktorym miáſto Száłwiey/ wre cżáſem Pokrzywká. RejFig Cc3; RejZwierc 216v.

Bo byś [popie] nabárzyey kropił/ miły proſty wiłá/ Przedſię miła pokrzywká/ będzye nas párzyłá. RejZwierz 107v.

Fraza: »pokrzywka parzy; parząca pokrzywka« (1;1): RejZwierz 107v; Czo ieſt gorſzego gdzye wſzethecżna mowá/ W ktorey łeż znácżną zákrywáią ſłowá. Może pochlebcá párzączą Pokrzywkę/ Száłwią názwáć/ włożywſzy pokrywkę. RejZwierc 216v.
2. zool. Prunella modularis; płochacz pokrzywnica, ptak z rodziny płochaczowatych (Prunellidae); passer sepium, passer troglodytes Cn (5): Więc oná fráybiterká [tj. kukułka] [...] gdy iuż bywa nieśna: W cudzym gniaźdźie odpráwia nierządne połogi: Muśi bękarty wylądz ptaſzecżek vbogi. [...] Iedni mowią/ ze Grzywacż/ ćierpi tę niewolą: A drudzy to pokrzywce przypiſowáć wolą. KlonWor 60; Pokrzywká podrzucone kiedy kukułcżętá Wylęże: zániedbawa ſwe właſne ptaſzętá. KlonWor 61.

W porównaniu (1): Oćiec ſię przypátruiąc iák pokrzywká właſny: Widząc Kukułcży narod y duży y kraſny: Miłuie páśierbiętá/ á wzgardza rodzone. KlonWor 61.

Przen: Ojciec, który wychowuje nie swoje dzieci (2): Więc Láćinnicy zową/ Pokrzywkámi owe Oyce/ co żywią cudze dźieći podmiotowe/ Karmią bękárty/ od żon zmamieni mężowie. KlonWor 60, 61.

LWil