[zaloguj się]
[pdf]

POLECIEĆ (16) vb pf

o oraz pierwsze e jasne.

fut 1 sg polecę (2). ◊ 3 sg poleci (5). ◊ 3 pl polecą (7). ◊ praet 3 sg m poleciåł (1). f poleciała (1).

Sł stp notuje, Cn s.v. ulatam, Linde XVIII w.

1. Wznieść się i przemieścić się w powietrzu; abire, avolare, devolare Cn [w tym: dokąd (7)] (10): [Szymon czarnoksiężnik] zwoławſzy lud powiedział: Rozgniewány ieſtem od tych Gálileycżykow [tj. apostołów]/ iuſz bronić was y miaſtá tego daley nie będę/ á do niebá ktore mi záwżdy wolne ieſt/ polecę, y zpuśćiwſzy ſię z gory/ pocżął ná powietrzu latać (bo go cżárći nieśli) SkarŻyw 600.
Przen (2):

W porównaniu (1): A długoż tey ſławy będzie/ Poki dzwonik we dzwon gędzie/ Potym iáko po wiátru dym/ Gdzie poleći [sława] áni ſam wzwiem. RejZwierc [233].

Zwrot: »do [czyich] uszu polecieć« (1): A thy ſie lękay do cżyich vſzu tá ſwięta prawdá poleći/ gdy ią ſobie lekce poważyſz RejAp 120.
a. O ptakach i owadach (5): Stárzy Ludzie tym obycżáiem miáſtá zápaláli/ Sypáli zboże po polu/ áby tám Gołębie znęćili/ potym ſiećią przytárgnąwſzy ktorego Gołębiá/ przywiązáli mu prochno záżegwſzy/ do nogi álbo do ſzyie/ y puśćili/ potym wnet poleći ná ſwe gniazdo pod dách y zápali prędko BielSpr 62v; [Żona] Sámá ſye w iáſkółkę wdáłá/ Oknem łáiąc polećiáłá. KochSob 66.

polecieć skąd (1): Też pczoły zachowawa w vloch iże nigdzie niepoleczą z onego vla/ kiedy ſamo ziele włoſki kopr ſtlucżez á onym zielem będzieſz pomażował [!] vle. FalZioł I 52c.

Zwroty: »polecieć za morze« (1): Kiedy Zorawie polecą zá morze/ Niebyway częſto/ Páwełku/ ná dworze KochFr 21.

»polecieć precz« = oddalić się, odlecieć (1): NIezwykłym/ y nie ledá piórem opátrzony Polecę precz poétá/ ze dwoiéy złożony Nátury [chodzi o autora zmieniającego się w łabędzia] KochPieś 54.

b. O pociskach (2): Przycżyniay w nie [ogniste kule] Oleiu/ by gorzáły dłużey/ Im ie namocniey zwijeſz/ tym polecą dużey. BielSat N2v [idem] BielSjem 38.
2. O słońcu i księżycu: przemieścić się [którędy] (1): Niéma vſtać potomſtwo w domu iego ſławnym/ Ani zacny thron iego: póki ſzlákiem dawnym Prędkié ſłońce poleći/ y nie vchodzony Krąg mieśięczny: á iśćiec ná niebie niepłony. KochPs 134.
3. Spaść, upaść (5):

polecieć do czego [= dokąd] (1): Przeto z wielkim hukiem ij krzykiem zeſromotzony do piekla poletziál [Judasz] OpecŻyw 150v.

polecieć z czego (3): BielSat L3v, BielSjem 26 cf W porównaniu; GórnTroas 46 cf Zwrot.

W porównaniu (2): A potym do Końcżyrzow/ tyłem bić ty chłopy/ Vyźrzyſz s koni polecą/ iák od wiátru ſnopy. BielSat L3v [idem] BielSjem 26.

Zwrot: »polecieć młyńcem« = spaść z dużej wysokości, obracając się podczas spadania (1): Będźieſz mogłá mać pátrzyć ná śmierć ſrogą onę! Będźieſz mogłá Gdy ſyn z wieże poleći młyńcem/ y ták padnie/ Ze kość cáła nie będźie! GórnTroas 46.
Przen (1):

W porównaniu (1): ſłuchay iáko gwiazdy [tj. nauczyciele słowa Pańskiego] poleczą ná ziemię iáko z drzewá figowego liſcie RejAp 64.

Zwrot: »polecieć na ziemię« (1): RejAp 64 cf W porównaniu.

Synonimy: 1. unieść się, wzbić się, wznieść się; 3. spaść, upaść.

Formacje współrdzenne cf NADLECIEĆ.

KO