Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PORĘCZAĆ

Następne hasło: [PORĘCZENIE] »

PORĘCZE (2) sb n

o jasnej e z tekstu nie oznaczającego -é.

sg N poręcze (2). ◊ [G poręczå. ◊ A poręcze. ◊ I poręczem; -(e)m, -ęm. ◊ pl A poręczå. ◊ I poręcz(a)mi.]

Sł stp: poręcz, poręcze, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) i XVIII w.: poręcz, poręcze.

Znaczenia

1. Gruba listwa przy schodach, mostach, służąca do trzymania się i zabezpieczająca przed spadnięciem (2)
2. [Oparcie krzesła (z tyłu i z boku)]

1. Gruba listwa przy schodach, mostach, służąca do trzymania się i zabezpieczająca przed spadnięciem; climacter, lorica Mącz; fulcra Vulg (2): Lorica etiam significat, Podporę v wſchodów moſtów których ſie trzimamy ábyſmy ſie nieſtoczili álbo nie vpádli/ Poręcze włáſnie zowiemy. Mącz 197d, 57b; [Item [ma] wschody trzy sporączęm y yedną komorą zdeſk vbudowacz ZapWpolActAdv 1549, 205/12; Pinnaculum porecze blankovanie Glosy II nr 133/46; I mnie się noga mało nie zemknęła, Aliż się ręka poręcza ujęła Otwin(?)Erot 124, 128; W tem budowaniu jest zamknienie dwoje, jedno ode wsi ze wzwodem, [...] drugie z zamku drzwiami spuścistemi z poręczem, na wielkich żelaznych zawiasach LustrPom 195, 193; WujBib 3.Reg 10/12; Poręcze/ Climacter, lorica. Volck Sss2v].

2. [Oparcie krzesła (z tyłu i z boku); brachiola Vulg; Fulmentum cubitorum in sede, reclinatorium Cn: piąty mały stolik farbowany także; zedle 3 z poręczami, jachteli do dwu waru InwMieszcz 1593 nr 290; Spráwił też król ſtolicę wielką z kośći ſłoniowéy/ y opráwił ią ſczérym złotem. Széść téż ſtopniów po których wſtępowano ná ſtolicę/ y podnóżek złoty/ y dwoie poręcza z obu ſtron/ á dwá lwy ſtoiące v poręcza WujBib 2.Par 9/18.]

Synonimy: 1. blankowanie, podpora.