[zaloguj się]
[pdf]

POSCHNĄĆ (13) vb pf

o prawdopodobnie jasne (tak w po-).

Fleksja
inf poschnąć
praet
sg pl
3 m posechł m pers
f poschła m an
n poschło subst poschły
plusq
pl
3 subst były poschły
imperativus
pl
3 niechåj poschną
conditionalis
pl
3 subst by poschnęły

[inf poschnąć.] ◊ fut 3 sg poschnie (2). ◊ 3 pl poschną (1). ◊ praet 3 sg m posechł (1). [f poschła.] n poschło (1). ◊ 3 pl subst poschły (6). ◊ plusq 3 pl subst były poschły (1). ◊ imp 3 pl niechåj poschną (1). ◊ [con 3 pl subst by poschnęły.]

Sł stp, Cn brak, Linde bez cytatu.

1. Stać się suchym, wyschnąć (o wielu); arescere PolAnt (2): Y rzekł do niey Samſon/ Ieſliby mię związano ſiedmią powrozow łycżánych ſurowych/ ktore nie poſchły/ tedy zoſtánę niemocnym BudBib Iudic 16/7, Iudic 16/8.
2. Przestać żyć (zwykle o wielu) (11):
a. O roślinach (z powodu braku wody); arefacere Vulg (7): Bo ſie nápełniłá źiemiá cudzołoſtwá/ iż od oblicża przeklęctwá rzewno płákáłá źiemiá/ poſchły polá w puſzcżey Leop Ier 23/10; BielKron 92; gwiazdy z niebá pádáć będą iáko liſcie z drzewá figowego gdy poſchnie RejAp 64; RejPos 39v; GrabowSet Ov; [Poliey ty ogrotki/ by niepoſchnęły. Wokabul 1539 N2; tákowe [boże drzewko] gdy śię przyymie trwa długo á źimá iemu nie wádźi/ ácżkolwiek ná wierzchu może poſchnąć Cresc 1571 261; LustrSand 167; LustrPłoc 44; BudArt Y8v; StryjPocząt 543].

W przeciwstawieniu: »zakwitnąć ... poschnąć« (1): wſzytki rzecży ſą ná ſwiecie iáko kwiecie polne/ ktore ná wioſnę pięknie zákwithną/ ku ieſieni poſchną RejZwierc 82.

Przen (1): Acżkolwiek Zydowie ſą práwi potomkowie Abráámowi/ ále nie vżywáią z námi tey obietnice tylko ſtrzegą/ iáko pies v wozá ſtrzeże ſukná á nie chodzi w nim. A miáſto ich nas Pan Bog wſzcżepił w máćicę Abráámowę/ gdy rozgi (to ieſt żydowie) poſchły. BielKron 13v.
b. O ludziach (z powodu wycieńczenia, pragnienia) (3):

poschnąć od czego (1): Dla tegoć ieſt poimány lud moy/y w niewolą ieſt záwiedźiony/ iż rozumu nie miał [...] á zacnieyſzy z niego zdycháli od głodu/ á poſpolſtwo poſchło od prágnienia. WerGośc 213.

W porównaniu (1): ktorzy ſnadz ſą kąſániem ſwoiem ku lwiem ſſczeniętom podobni. [...] niechay poſchną ieſſcze w młodoſći ſwoiey iáko gałąſki młode. RejPs 85v.

Przen (1):
Fraza: bibl. »poschły kości« (1): Y rzekł do mnie Synu cżłowiecży/ te wſſytki kośći dom Iſráelſki ieſt: Oni powiádáią/ że poſchły kośći [Aruerunt ossa] náſſe/ y zginęłá nádzieiá náſſá Leop Ez 37/11.
c. O części ciała: obumrzeć (1): Krol Boleſław kazał ty złodzieie w leſie połápáć/ ktorzy chodzili z dobythemi miecżmi po leſie plecy im poſchły/ iż niemogli miecżow pochowáć. BielKron 345v.

Synonimy: 2.a. uwiędnąć, zwiędnąć; b. umrzeć, wyginąć, zaginąć.

Formacje współrdzenne cf SCHNĄĆ.

Cf [POSCHNIENIE]

DDJ