[zaloguj się]
[pdf]

PRAKTYKARZ (51) sb m

-ty- (33), -ti- (18).

Pierwsze a jasne, drugie pochylone.

Fleksja
sg pl
N praktykårz praktykårze
G praktykårza praktykårzów
D praktykårzowi praktykårz(o)m
A praktykårze
I praktykårzem

sg N praktykårz (27). ◊ G praktykårza (7). ◊ D praktykårzowi (1). ◊ I praktykårzem (1). ◊ pl N praktykårze (8). ◊ G praktykårzów (5); -ów (1), -(o)w (4). ◊ D praktykårz(o)m (1). ◊ A praktykårze (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde także XVII w. (z Cn).

1. Wróżbita, przepowiadacz przyszłości, prorok; divinus PolAnt, Mącz, Cn; astrologus PolAnt, Mącz; chaldeus Mącz, Cn; fatidicus Mącz, Calag; augur Mącz, PolAnt; genethliacus, hariolus, haruspex, metoposcopos, physiognomus, sortilegus, vates Mącz; magus PolAnt (49): Rzekł młodzyeniec/ wżdyć przedſię Płánety moc máią/ Gdyż owi práktykarze cżáſy powiedáią. O niemocach/ o śmierciach/ o pewnych przygodach RejWiz 137, 152 [2 r.]; RejZwierz 37v [2 r.]; Rzekł Sámuel Saulowi/ iam ieſt widzący/ to ieſt práktykarz BielKron 63v, 122, 424v; Tiresias, Król y práktikarz thebáński któri od Bogini Iuno oślepion yeſt. Mącz 456b, 17b, 18b, 20d, 91c, 112a (10); A iesli Práktykarzom náſzym wierzyć mamy/ Przeczże ſwych obyczáiow wżdy nie polepſzamy? Prot D; RejPos 244; ia Iehowá czyniący wſzytko/ rozćiągam niebioſá ſam/ rozpośćieram ziemię ſobą. Rozpraſzam známioná práktykarzow BudBib Is 44/25; y onich [bogach] to śmiele Práktykarze w mendácyjách ſwych twierdzą/ żeby oni deſzcż/ grad/ śnieg/ pogodę y niepogodę/ wiátry/ ſuchość etc. ſpuſzcżali. CzechRozm 6v; StryjKron 121; GosłCast 25; ia ſie zatym vdam Do Práktykarzá/ iego w tey ſpráwie zopytąm PaxLiz B4v, B, B3, B4, C3v [2 r.], D; [[Cycero] był [...] Augurem/ ktorego po polſku Práktykarzem názwáć muſzę. CiceroKosz K2 (Linde)].

W połączeniach szeregowych (7): Niechayże ſie nikt miedzy wámi nie znáyduie coby miał przenáſzáć przez ogień [...] áni wieſzczek áni guſlnik [...] Tákże áni czárnokſiężnik [...] áni práktykarz/ áni ten coby ſie od vmárłych czego dowiádował. BibRadz Deur 18/11; Przyſzli tedy mędrcy y prákthykarze/ Káldeycżycy/ y wieſzczkowie/ á opowiedźiałem ſen przed nimi BibRadz Dan 4/4; Fatidicus, Prorok/ Práktikarz/ Wykłádácz boskich obietnic. Mącz 118c, 403b, 476b; Calag 557a; zá czáſu Auguſtá Ceſárzá/ ták Máthemátykowie/ Aſtrologowie/ práktykarze/ iáko y kuglarze/ poſpołu z Rzymu byli wywołáni. WujNT 479; [Pánno corko Bábilońſka [...] Vprácowáłáś ſię w wielkośći rad twoich/ niechay teraz wyſtąpią práktykarze y ći co ſię po gwiazdách znácżą/ y oni krorzy [!] opowiedáią rzecży przyſzłe BibRadz Is 47/13; BudBib Deut 18/10 (Linde)].

Wyrażenia: [»praktykarze niebiescy« = astrologowie: niechże teraz ſtáną/ á zbáwią ćię práktykarze niebieſcy (marg) wł: pátrzyćielowie ná gwiazdy. (–) [speculantes caelos] BudBib Is 47/13 (Linde).]

»wieszczy praktykarz« (1): Chaldeus genethliacus, Wieſzczi práktikarz. Mącz 50d.

Szeregi: »czarownik abo praktykarz« (1): [zabobony są] kiedy miáſto Bogá rádzi ſię czártá/ ábo ſług iego czárownikow ábo práktykarzow. WujNT 470.

»prorok, praktykarz« (1): Mantis, Latine Divinus, Boski vel Vates, Prorok/ Práktikarz Mącz 208d. [Ponadto w połączeniu szeregowym 3 r.]

»wieszczek (a. wieszczbiarz, a. wieszczy), (albo, i) praktykarz; [praktykarz i wieszczek]« (4): Augur, Wieſzczbiars, Práktikars. Mącz 20c, 153b [2 r.]; Narody Pogáńſkie wieſzcżkow y práktykarzow ſłucháią. PowodPr 76; [Lud ten [...] ſłucha práktykarzow y wieſzcżkow [augures et divinos] Leop Deut 18/14 (Linde)]. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

Przen (3): Bo iuż tobie pewnieyſzy Práktikarz być nie może/ iáko Pan twoy RejPos 244, 244 [2 r.].
2. Prawnik [gra słów w nawiązaniu do znacz. 1.] (1): Vćiśnion wſzędy nędznik dziwnie od możnego/ [...] Poydzye tám gdzye tym władną v drzwi ſie náſtawſzy [...]/ A ſędzyowie cżekáią ieſzcże od záránia/ Rádzą ſie práktykarze s kołnierzmi liſiemi/ Ale wierę nie o dzdzu iáko ſámi wiemy/ Acż więc będzye pewny deſzcż/ ále z ocżu komu/ A przy exekucyey nádzyeway ſie gromu RejWiz 122.
3. Człowiek stosujący wybiegi (1): Ale ieſt drugi Práktykarz/ ktory mogąć mieć ſprzężay/ á nie ma go/ áby rowno z drugiemi nierobił GostGosp 42.

Synonimy: 1. cf PRAKTYK.

Cf PRAKTYK

DDJ