[zaloguj się]
[pdf]

PROTESTACYJA (41) sb f

-ac- (24), -at- (17); -i- (34), -y- (1), -ii- (2).

o, e oraz pierwsze a jasne (w tym w a 5 r. błędne znakowanie), końcowe a pochylone.

Fleksja
sg pl
N protestacyjå protestacyj(e)
G protestacyjéj, protestacyji protestacyj
D protestacyjåm
A protestacyją
I protestacyją
L protestacyjach

sg N protestacyjå (3). ◊ G protestacyjéj (6), protestacyji (1) Diar; ~ -éj (2), -(e)j (4). ◊ A protestacyją (18). ◊ I protestacyją (2). ◊ pl N protestacyj(e) (6) [zapisy: -ę (5), -ae (1)]. ◊ G protestacyj (1). ◊ D protestacyjåm (1). ◊ L protestacyjach (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w.

1. Publicznie wyrażony sprzeciw, protest; detestatio, protestatio Cn [protestatio – jawne oświadczenie Mącz 452d; protestacyja, oświadczenie sądowe – protestatio Cn] (40):
a. Wobec sądu (32): weźrzawſzy w ſtáre áktá máło thám criminales actiones/ álbo ſzkodliwych proteſtáciy. RejZwierc 267v; ZapKościer 1580/15v, 16; GórnRozm G2; ActReg 127; Powołánié iest ſpecies proteſtáciiéy. SarnStat 615; Proteſtácia téż iest od świádków rzeczoná, gdy vrzędnie y przed vrzędem obwiedźiemy zá świéżá krzywdę vczynioną SarnStat 709, 709, 859, 861, 873, 1288 [2 r.].

W połączeniach szeregowych (6): Zátrudnienié w Pozwie [...], gdy ſie nie zgadza ſam zſobą, álbo z piérwſzym pozwem, álbo z Dekrétem, álbo z Wizią, álbo z Proteſtátią. SarnStat 753; ZApiſy/ Proteſtáciȩ/ Recogniciȩ/ y Reláciȩ wſzelákié/ ták máią bydź ważné przed tym ſądem zeznáné/ iáko Séymowé/ ábo Ziemſkié. SarnStat 859; Téſz Dekréty/ Zapiſy/ Reſignáciȩ/ Proteſtátiȩ/ práwné poſtępki/ Pozwy/ y wſzyſtkié Controwerſiȩ/ ſpráwy [...]/ Polſkim ięzykiem w Aktá ták Ziemſkié iáko Grodzkié ná potym máią bydź wpiſowáné y wwodzoné. SarnStat 1213, 861 [idem], 873, 1162.

Zwroty: »na protestacyją [czyją] protestować« (1): Na Protestacią Pana Matiſa Ćiesżyce ktora wkxięgach stoi, Sliachetny Michał Podlieſki timze kxtaltem p⟨ro⟩testuie Prawem, ze [...] ZapKościer 1580/16.

»protestacyją (u)czynić« [w tym: na kogo (3), o co (2), przed kim (2)] [szyk 7:4] (11): ZapKościer 1580/15v; A kiedy ſię tácy dwá tráfią/ ktorży ná ſię nie czyniąc proteſtatiey o to/ co ieden drugiemu wyrżądźił/ áni ſię chcąc prawowáć GórnRozm C3; Vkrżywdzony vczyni proteſtátią/ pozowie GórnRozm G4, G2, G4v, H3v, Iv; SarnStat 676, 779, 811, 1279.

Wyrażenie: »protestacyja obwodu (a. obwiedzienia)« (2): Przetóż [...] wáruiemy/ áby ſie o głowę zábitą ſzláchecką/ powinni którym należeć będźie/ [...] nadáléy do dwunaśćie niedźiél relácią ábo proteſtácią obwiedźienia głowy/ w Aktá Grodzkié [...] prawdźiwie w wodźili SarnStat 612; A od proteſtáciiéy obwodów wſzelákich/ tákże od przyśięgi y od świádków/ y od innych ſpraw práwnych [...] po groſzu [...] ma bráć SarnStat 1162.
b. Na sejmie (8): A hnet zatym pan Kanclerz [...] zaczął solenniter od KJM protestacyją in eum sensum: [...] Diar 42; PowodPr 25.

protestacyją przeciwko czemu (1): Przećiwko tym wſzyſtkim Confȩderáciiam, záwſze proteſtáciȩ bywáły niemáłé ná Séymiéch. SarnStat 115.

protestacyją na co (2): Banitije wimiſlne naidowano/ delatora nievkazano/ naco ieſt proteſtatia poſlow ziemſkich PaprUp L2v. Cf Zwrot.

protestacyją czyja (2): PaprUp L2v; Minął ten Seym/ y drugi/ ná ktorych ſámi ſobie/ przećiw proteſtáciam ſtanu duchownego/ terminos peremptorios ſkłádáli PowodPr 23.

Zwrot: »protestacyją (u)czynić« [w tym: na co (1), in aliqua re (1)] (3): naradzili posłowie protestacyją znowu uczynić na tę winą, ktora od KJM była opowiedana Diar 62; i tamże protestacyją in causa religionis czynili [posłowie] przez M. Siennickiego. Diar 83, 62.
2. Zastrzeżenie, warunek [protestatio Łac śr] (1):
Wyrażenie przyimkowe: »z tą protestacyją [z przytoczeniem]« (1): ktorzy [kacerze siedmiogrodzcy] [...] wyznánia Wiáry chrześćijáńſkiey od wſzego świátá przyięte y potwierdzone/ z tą tylko proteſtácyą prziymuią/ ile ſię zgadzáią z ſłowem BOżym. ReszPrz 90.
3. [Zapewnienie, oświadczenie:
Zwrot: »protestacyją [przed kim] uczynić«: Potym [...] proteſtácyą álbo oświadczenié przed Pánem BOgiem y Anyoły iego [...] vczyniłá/ oświadczáiąc ſye/ że [...] SkarżyńKaz 36.
Szereg: »protestacyja albo oświadczenie«: SkarżyńKaz 36 cf Zwrot.]

Synonimy: 1. protestowanie, sprzeciwianie się; 2. warunek.

ALKa