[zaloguj się]
[pdf]

PRZECIEŚ (11) sb f

Pierwsze e pochylone, drugie jasne.

Fleksja
sg pl du
N przécieś
G przéciesi
A przécieś przéciesi
I przéciesiami przéciesi(e)ma
L przéciesiach

sg N przécieś (1). ◊ G przéciesi (1). ◊ A przécieś (3). ◊ pl A przéciesi (2). ◊ I przéciesiami (1). ◊ L przéciesiach (2); -ach (1) Strum, -åch (1) RejFig. ◊ du I (cum nm: trzema) przéciesi(e)ma (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w. (trzy z niżej notowanych przykładów; w tym 2 r. z RejWiz błędnie: przycieś).

1. Podstawa konstrukcji budowlanej, zwykle z belek drewnianych, podwalina (10):
a. Budynku (5): Będzye przecieś przewrácał ieſli nie cżyrwiwa/ Kiedy iuż pod iáki gmách podkłádána bywa. RejWiz 84v, 84v; RejZwierc 160v; [Item ma dacz ſtandari dobre ſoſnowe a przeczieſzi dembowe na ktorich sbudowacz ma dom ZapWpolActAdv 1551 205/225v].
Zwrot: »stać na przeciesiach« (1): IEden drugiego pytał/ ná cżym koſcioł ſtoi/ Ten rzecże/ [...] Iż ſtoi ná przecieſiach/ á potym ná ziemi RejFig Bb8.
Przen: Trumna (1): A ſámego do roku cżáſem ledwe będzye/ Przecieś ledwe ná pálec co ná niey oſiędzye. RejWiz 84v.
b. Upustu w stawie (5): záłóżże ón Fundament/ Przéćieśiámi iáko długich potrzebá. Strum L2v, L2v [2 r.].
Szeregi: »przecieś i policzki« (1): biyże pod óny Przéćieśi y Policzki/ Szpóntpale Strum L3.

»przecieś albo prog« (1): máią ſye ty Policzki záraz począć robić/ z gruntu/ ſkoro záłożyſz piérwſzą przéćieś álbo próg. Strum L3v.

c. [Filaru:
Wyrażenie: »postawiony na przeciesiach«: nogij iego/ rowne ſlupom [...] que fundale sunt super bases aureas. ktore ſſv poſtavione na ſlothych przeczeſchach TomZbrudzBrul Cant 5/15.]
2. Prawdopodobnie: Belka (1): pokradl [...] rąbky kthore zakopal pod trzema przeczyeſzyema na puſtym placzu ſkrzinek dwv vlupawſchi LibMal 1548/140v.

Synonim: 1. podstawek.

Cf [PRZYCIEŚ]

KW