[zaloguj się]
[pdf]

PRZEDROGI (23) ai

e oraz o jasne.

sup przenådroższy (21); -nå- (20), -na- (1) SkarŻyw.

Fleksja
sg
mNprzenådroższy fNprzenådroższå nN
G Gprzedrogi(e)j, przenådroższ(e)j G
Aprzenådroższy Aprzedrogą, przenådroższą Aprzenådroższ(e)
I Iprzedrogą, przenådroższą Iprzenådroższym
Lprzenådroższym L L
V Vprzenådroższå V
pl
N subst przedrogi(e)

sg m N przenådroższy (1). ◊ A przenådroższy (1). ◊ L przenådroższym (1). ◊ f N przenådroższå (1). ◊ G [przedrogi(e)j], przenådroższ(e)j (3). ◊ A przedrogą, przenådroższą (6). ◊ I [przedrogą], przenådroższą (5). ◊ V przenådroższå (1). ◊ n A przenådroższ(e) (1). ◊ I przenådroższym (2). ◊ pl N subst przedrogi(e) (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde bez cytatu.

Intens. od „drogi” (23):
1. Od znacz. ‘kosztowny, cenny, mający wielką wartość materialną’ (1): áż iedná więtſza nawałność przypadſzy/ podięłá okręt ná ſie/ y rozerwáłá ij [...]: ſzáty á ine przedrogie przypráwy po morzu popłynęły HistRzym 11v.
[Przen:
Wyrażenie: »przenadroższa perła«: wyłupiwſzy kośćioły/ miedzy inymi ſkárby/ onę nieoſzácowaną y przenadrożſzą perłę/ to ieſt drzewo krzyżá S. od Heleny [...] nalezione [...] nieprzyiaćiel wziął/ y do Perſyey zánioſł. SkarŻyw 855.
Szereg: »nieoszacowany i przenadroższy«: SkarŻyw 855 cf Wyrażenie.]
2. Od znacz. ‘wysoko ceniony, ważny, wielkiej doniosłości [o wartości niewymiernej, abstrakcyjnej]’ (22): Boć zápłátá nieuććiwey niewiáſthy/ ledwie ſtoi zá ieden chleb: áleć niewiáſthá/ prze drogą [!] [pretiosam] duſſę mężowę imuie. Leop Prov 6/26.
a. O umęczonym Chrystusie i Eucharystii (21): MurzNT A4; Owdzie [Chrystus] nas obiecuie wierne ſwoie omyć á ochędożyć/ nie liedá cżym/ ále oną przenadroſzſzą krwią ſwoią RejAp 9v; RejPos 88, 210v [2 r.]; RejPosWiecz2 95v; Tym przenádroſzſzym drzewem Chryſtus Bog náſz/ nienáſycony brzuch piekielny przebił/ [...] vyrzawſzy krzyſz zedrgnęłá ſię śmierć SkarŻyw 399; We Cżwartek/ przenadrożſzy Sákráment ćiáłá y krwie poſtánowił LatHar 356, 24, 55, 99, 144, 267, 301; Zá mięſo bydlęce dał nam przenadrożſze ćiáło ſwe. SkarKaz 157b, 383b, 552b; [Ekonom M; Bo ta cześć zapłacenia za grzechy/ gorſkiei mece/ y przelaniu przedrogiei krwie vśmierzyćiela naſſego Ieſu Chriſtuſa tylko prżysłucha UstKościel 121; BzowRóż 53, 57].

W połączeniu szeregowym (1): gdzye mu też on nędzny cżłowiek [tj. grzesznik] ma ofiárowáć drzewo Cedrowe/ to ieſt/ ono drzewo okrutne/ ná ktorim ſie sſtáło zbáwienie iego: á ktemu on ſznur cżyrwony ktorym był związan á kthory był vfárbowan ſwiętą á ſláchetną á przenadrozſzą krwią iego/ to ieſt/ niewinną á okrutną mękę iego. RejPos 103v.

W charakterystycznych połączeniach: przenadroższe(-a, -y) ciało, drzewo [= krzyż święty], krew (14), obdarzenie [= zbawienie], ofiara mszej świętej, sakrament (ciała i krwie) (2).

Wyrażenia: »chleb przenadroższy« = Eucharystia (1): Ten chleb nie ieſt inſzy iedno on przenadrożſzy to ieſt ćiáło y krew Páná y Bogá náſzego Iezuſa SkarJedn A2v.

[»świątość przedroga« = Eucharystia: Tym ma być niebeſpieczność zbawienia duſz ich/ oznaimiona/ że tę świątość przedrogą/ takowem niechrześćiańſkiem obyczaiem/ ſobie na zatracenie przyimą UstKościel 115.]

Szeregi: »najdroższy, przenadroższy« (1): Rácżyſz ty nas ſam náwiedźić/ á ſercá náſze poćieſzyć/ twym naydrożſzym zwiáſtowániem/ przenadrożſzym obdárzeniem/ w Duchu obnowieniem. ArtKanc Cv.

»święty (naświętszy), (i) przenadroższy ([przedrogi])« (1): RejPos 86v marg; [nie dla onych vczynkow/ ale dla wiary/ pan Chriſtus ye do przybytkow wiecznych przyimuie/ ktore iem nie srzebrem ani złotem/ ale ſwą święthą Krwią przedrogą/ zakupył. UstKościel 45, 129]. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

ZCh