[zaloguj się]
[pdf]

PRZEJAZD (25) sb m

e jasne; w N i A sg -jåzd (w tym 1 r. błędne znakowanie), -jazd-.

Fleksja
sg pl
N przejåzd przejazdy
G przejazdu przejazdów
A przejåzd przejazdy
I przejazdem

sg N przejåzd (8). ◊ G przejazdu (1). ◊ A przejåzd (4). ◊ I przejazdem (1). ◊ pl N przejazdy (4). ◊ G przejazdów (4); -ów (2), -(o)w (2). ◊ A przejazdy (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w (z Cn).

1. Przejeżdżanie, możliwość przejechania (13): A gdźieby były potrzebné nowé [posterunki celne] y potrzebowáły napráwy dla przeiázdów/ iáko ná rzékách / błotách/ y ieźierzyſkách/ ná mieyſcach nieprzebytych/ tákowé zoſtáć máią/ według vznánia Rewizorów SarnStat 401.

przejazd przez co (2): Kupcom wolny przeiazd ma bydź przez źiemie y wody. SarnStat 1098 marg, 1236.

przejazd z czym (2): Z Zbożmi wolny przeiazd Polakom bydź ma. SarnStat 1121 marg, 917.

przejazd na czym [= na środku lokomocji] (1): Láſy/ Puſtynie/ Rzeki/ Ieźiorá/ błotá/ wody/ v nich wielkie/ przeto tám trudny przeiazd ná ćięſzkich koniech. BielSpr 66v.

przejazd skąd (2): BielKron 274; iż tu ná ten czás nie możemy wiedźiéć położenia mieyſc ſłuſznych/ przez któré przeiazd y ztąd y z owąd mogłby ſie pożytecznie y ſłuſznie poſtánowić SarnStat 1236.

Wyrażenia: »trudny, niepewny, nieprzezpieczny (był) przejazd« [szyk 4:2] (3:2:1): Kopáią wodę ná niektorych mieyſcách/ ále nie káżdemu ty mieyſcá wiádome/ dla tego żadny nieprzyiaćiel tych mieyść pośieść nie może/ bo trudny przeiazd/ gdzie áni paſzey/ áni wody nie naydzie. BielKron 263v; RejZwierc 112v; BielSpr 66v; Przeiazd niepewny [był przez Bałtyk]: bowiém ná morzu północznym Témi czáſy/ Król Duńſki pływał z woyſkiem mocny KochPam 84, 84; ZA prośbą Poſłów źiemie Hálickiéy/ y zá oćiążeniém ſądu Ziemſkiégo onéy źiemie/ y nieprzeſpiecznym przeiázdem dla wód/ [...] roki Ziemſkié Kołomyyſkié in eodem vigore przenośimy do Háliczá SarnStat 731.

»wolny przejazd« (3): y tákże máią bydź wolni wſzyſcy y kożdy z oſobná ludźie którégokolwiek ſtanu ſą/ áby mieli wolny przeiazd wzgórę y nádół [iisdem fluminibus ascensum aut descensum facientes JanStat 1098] SarnStat 917, 1098 marg, 1121 marg.

Szereg: »przejazd i wyjazd« (1): Brony pocżynią ná przeiazd y wyiazd. BielSpr 70v.
2. Miejsce, przez które można przejechać; transitus Modrz, JanStat; traiectus Calep, Cn; traiciendi spatium, transmissus Calep; traiectio, transmissio Cn (12): LibMal 1548/142; Calep 1080; Ale potym po wielkiéy częśći y ná Podkomorze, ná Woyſkié o przeiázdy piecza iest włożoná SarnStat 516; áby [kasztelan poznański] poſtánowił y obwołáć kazał przeiazd y mieyſcá: przez któré ták z Króleſtwá náſzégo przez źiemię y Páńſtwá Páná Kśiążęćiá Stolpſkiégo/ iáko téż z iego źiem y Pańſtw z kupiámi [...] tąż drógą á nie inémi zdrożnémi przeſzćié niech będźie wolné. SarnStat 1236, 535.

przejazd przez co (2): Lecż y o tem trzebá pilne ſtáránie mieć/ áby przeiázdy przez láſy/ ktore ſą od nieprzyiaćielá/ były zárąbione/ y mnoſtwem drzewá ná kſztałt płotu zámiotáne ModrzBaz 103v; SarnStat 684.

Wyrażenie: »zły, niebezpieczny, trudny przejazd« [w tym: zły, trudny, niebezpieczny (1)] [szyk 2:1] (3:1:1): ActReg 12; SarnStat 1151; Tá drogá [...] pełná źimná y śniegow/ y wod/ y złych przeiázdow. SkarKaz 245b.
Szereg: »most (albo, i) przejazd« [szyk 2:1] (3): Moſty y przeiázdy dobré, przez wody, rzéki, ná tym mieyſcu może przepomnieć. Ale pátrz o tym Titulo, Podkomorzy SarnStat 684, 456, 477.

Cf [PRZEJAZDA]

RS