[zaloguj się]
[pdf]

PRZEMYŚLNY (11) ai

e jasne.

Fleksja
sg
mNprzemyślny fNprzemyślnå nNprzemyśln(e)
Aprzemyśln(e)go A A
Iprzemyślnym Iprzemyślną I
pl
N subst przemyśln(e)
D przemyślnym
I f przemyślnémi

sg m N przemyślny (1). ◊ A przemyśln(e)go (1). ◊ I przemyślnym (2). ◊ f N przemyślnå (1). ◊ I przemyślną (1). ◊ n N przemyśln(e) (2). ◊ pl N subst przemyśln(e) (1). ◊ D przemyślnym (1). ◊ I f przemyślnémi (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Pomysłowy; industrius, sapiens, sollers Cn (11):
a. O ludziach: umiejący coś wymyślić, wytworzyć; też w ocenie negatywnej: chytry, oszukańczy (8): Boy ſię rázu Icárá młokoſká płochego/ Pátrz iák w tęcżę w Doedálá ſtárcá przemyslnego. RybGęśli Cv; KmitaSpit A3; A przeto do złodźieyſtwá tylko to należy/ Co zá páchołkiem przemyślnym tam y ſám zábieży: A co z mieyſcá ná mieyſce w tłomocżku zánieśie KlonWor 4.

W połączeniach szeregowych (2): GDy ták Witołd ſławne/ dzielne/ przeważne/ y przemyſlne Xiążę w Trokach żywotá dokonał/ [...] StryjKron 567, 467.

Wyrażenie: »przemyślna bogini« [o bogini złodziei imieniem Lawerna] (1): Z tych rozmáitych ladrow ten trzos [tj. worek Judaszow] vrobiono: Y frámzą około ſtron cudnie ozdobiono. Robiłá go Lauerna przemyślna Bogini KlonWor **v.
W przen (1): Więc też ſą drudzy co ie Szukáyłámi zową/ Co náyduią miſternie y przemyślną głową. KlonWor 72.
α. W funkcji rzeczownika (1): Bowiem lozny leniwiec [...] Zayźrzy ſzcżęśćia przemyślnym y ludźiom robotnym: A ſam záwſze prożnuie KlonWor 45.
b. Powstały dzięki czyjejś pomysłowości (3): Więc gdy gdzie mieli ciągnąć/ dwá łodź iednę nieśli/ A ſkoro iuſz ná mieyſcá rzek głębokich weſzli/ W tych ſię Batách woźili/ á Konie w pław wiedli/ Aż ná nieprzyiaćielſki brzeg w zdrowiu wyſiedli. (marg) Przemyſlne ſtárey Litwy przewozy. (–) StryjKron 250; [Potym wieże, które mury przewyższały, [...] pod miasto przytoczono, z których szkodę wielką w chrześcijanach murów broniących Turcy poczynili (marg) Wieże tureckie przemyślne (–). StryjPocząt 470].
Wyrażenia: »przemyślny fortel« (1): ſkoro ſię [Witołd] [...] ziednał z Iágełem Krolem/ y poſtánowił z nim według myſli rzeczy ſwoie/ záraz przemyſlnym fortelem/ táiemnie á nieznácznie wyſłał z Prus żonę naprzod z ſkárbámi/ y ſprzętem domowym do Zmodzi ná pewne mieyſce. StryjKron 492.

»przemyślna sztuka« (1): Céſarz Turecki bowiém/ okrutnik wielki/ śćieląc ſobie przedtym rozmáitémi y przemyślnémi ſztukámi ſwémi drógę do Polſki: [...] teraz iuż ztobą/ y z króleſtwem twoim niedáléy ieſt/ ieno o gránicę. OrzJan 73.

Cf NIEPRZEMYŚLNY

KO