Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PRZESIEKOWAĆ

Następne hasło: PRZESIEŚĆ SIĘ »

PRZESIEŚĆ (16) vb pf

Pierwsze e jasne, drugie prawdopodobnie jasne (tak w sieść); -siådł, -siadło.

Fleksja

inf	przesieść

praet
	sg		pl
3	n	przesiadło	subst	przesiadły

plusq
	sg
3	m	był przesiådł
3	n	było przesiadło

conditionalis
	sg
3	n	przesiadłoby, by przesiadło, bodåj przesiadło

[inf przesieść.] ◊ fut 3 sg przesiędzie (3), [przesiądzie]. ◊ praet 3 sg n przesiadło (5). ◊ [3 pl subst przesiadły.] ◊ plusq 3 sg m był przesiådł (1). n było przesiadło (1). ◊ con 3 sg n przesiadłoby, by przesiadło (5), bodåj przesiadło (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI (cztery z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Znaczenia

1. Dokuczyć, dać się we znaki, uprzykrzyć się (16)
2. [Być granicą, oddzielać]

1. Dokuczyć, dać się we znaki, uprzykrzyć się [w tym: komu (14)] (16): Gołębie ſie rádowáli/ Iże go [jastrzębia] Krolem wybráli: Ale im był potym prześiadł/ Po dwu gołębiu ná dzień iadł BierEz N; [A z tey przycżyny Boleſław Pius Xiążę Káliſkie/ poruſzył ſie nań [na księcia Kazimierza]/ wźiąwſzy ſobie ná pomoc Xiążętá Pomorſkie y Káſzubſkie/ ktorym też był prześiadł Káźimirz BielKron 1597 181 (Linde)].

Bezpodmiotowo [w tym: czego (13)] (15): RejJóz D7v, P4v; A gdy to dzieczko Lat doſło Tu me wſzyſtko zle vroſło. Bo weṅ oczieċ by wzuiercziadle Patrzal boday mu przeſzyadlo. RejKup d7, E, cc7v; Wieręć onego kłoſia drugiemu przeſiádło/ Co nigdy nic nie robiąc/ ták ſie dármo iádło. RejWiz 161v, 36v, 182v, 191; Bo by pátrzał wſzetecżny/ zá ſobą w źwierciádło/ Wieręby mu figlikow/ wcżoráyſzych przeſiádło. RejZwierz 130v; przeſiędzieć mi twego winá/ á by cie było pirwey w ſzthuki sſiekano/ niżem ia do thwey goſpody iść pomyſlił. GórnDworz S7 [idem] WerGośc 249; SiebRozmyśl [M]v; GosłCast 47; [LorichKosz a3 (Linde); BazHist 13 (Linde); Sentencja Bv; Potępiáliśćie y zábijáliśćie ſprawiedliwego/ á on ſie wam nie ſprzećiwił. Terazći wam iuż tego wſzytkiego przesiądzie. WujPosN 1584 II 66 (Linde); ŁaszczPogrom 8; Ale potym y tym ktorzy przedawáli [żywność] ná pieniądze ſie łákomiąc tego prześiádło/ gdy y ſamym potym nie doſtało BielKron 1597 635 (Linde), 434].

~ W porównaniu (1): A nietrzymayćie z światem/ by wam nie prześiádło/ Iáko Ewie iábłuſzká/ kiedy ié vrwáłá SiebRozmyśl [M]v. ~

2. [Być granicą, oddzielać [co skąd (= od czego)]: Gálindo brát śiodmy wźiął też vdźiał ſwoy/ ktory Gálindy názwano: ma z południa Mázowſze/ ſkąd go prześiádły wielkie láſy. BielKron 1597 64.]

Formacje współrdzenne cf SIEDZIEĆ.

ALKa