[zaloguj się]
[pdf]

PRZESŁANIEC (5) sb m

Oba e prawdopodobnie jasne (tak w przesłać oraz -ec); a jasne.

Fleksja
sg pl
N przesłaniec przesłańcy, przesłańcowie, przesłańce
G przesłańca przesłańc(o)w
A przesłańca przesłańce
I przesłańc(e)m przesłańcami

sg N przesłaniec (1). ◊ G przesłańca (1). ◊ [A przesłańca.] ◊ I przesłańc(e)m (1). ◊ pl N przesłańcy (2), [przesłańcowie, przesłańce]. ◊ [G przesłańc(o)w. ◊ A przesłańce. ◊ I przesłańcami.]

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Wysłannik posłany przed kimś, poprzedzający kogoś innego (w celu pełnienia misji religijnej); praecursor Vulg, Cn; anteambulo, antecessor, praeminister, praeventor, prodromus Cn (5):

przesłaniec czyj [= kogo poprzedza] [w tym: G pron, [pron poss]] (1): SkarKaz 118b; [precursorem tui ⟨angelum⟩ przeſlanca thvego ktori przed tobv poÿdze/ to ieſt angiola TomZbrudzBrul Ex 33/2; WujBib Ex 33/2].

W porównaniu (1): ktory [Heliasz] ieſzcze nie vmárł/ y nie vmrze áż przed ſądnym dniem/ gdy przyſzćie wtore Páná náſzego vprzedźi/ y przeſłáńcem iego/ iáko ś. Ian w pierwſzym/ zoſtánie. SkarKaz 118b.

[Zwrot: »posłać przesłańca«: Idź [...] do źiemie któram przyśiągł Abráhámowi/ Izáákowi/ y Iákobowi/ mówiąc: Naśieniu twemu dam ią: y poślę przeſłáńcá twégo Anyołá WujBib Ex 33/2.]
Przen (3):

[przesłaniec przed czym: y przeto/ Słowo Boże ieſt iákoby nieiakim przeſłańcem/ pod [errata zmienia: przed] Swiątoſciámi. HerbOdpow Dd5.]

przesłaniec czyj [= kogo poprzedza] (1): Potym ſię vkaże [...] ná powietrzu znák Syná człowieczego/ to ieſt/ krzyż Iezuſow [...]/ ktory będźie iáko przeſłániec tego/ ktory ná nim dla świátá niewdźięcznego ćierpiał. SkarKaz 5b.

W porównaniach (1): SkarKaz 5b cf przesłaniec czyj, [HerbOdpow Dd5 cf przesłaniec przed czym].

a) O innowiercach traktowanych jako wysłannicy szatana [w tym: czyj (= przez kogo posłany): G sb i [pron] (1), ai poss (1)] (2): [tak też y Antichriſt/ ktory iuż niemáło ma Przeſłáńcow/ podobno nie dlugo przyść nieomieſzka. HerbOdpow I3v, Hh5v.]
Wyrażenie: »przesłaniec antychrystowy (a. [antychrystusowy]), antychrysta, [szatański]« [szyk 1:1] (1:1): WujJud 238; y iáwnie Arryany ſwemi vſty potępił [św. Antoni]: powiádáiąc iſz to ſą przeſłáńcy Anthychryſtowi. SkarŻyw 57; [nierozumiałbyś o nich [ministrach]; żeby iuż ći byli Antichriſtem: [...] ále iż ſą Przeſłáńcámi iego/ y iemu drogę śćielą HerbOdpow Aa6v, I3v marg, Aa8, Gg5v; ArgWykład 42/63; WujBib 950b; Piſzą w Poſtyllách ſwoich/ iáko Kośćioł Boży prześládowáli [...] Domicianowie y Neronowie/ trapili Heretykowie/ y inſzy Szátáńſcy przeſłáńcowie. GrzegŻarnPos 1597 75 (Linde)].
Szereg: »przesłaniec i pomocnik« (1): Widźiſz tedy że Pan Chriſtus w kośćiele ſwoim tę pozwierzchnią ofiárę chce mieć/ áż do Antichriſtá/ [...] ktorego Antychriſtá przeſłáńcy y pomocnicy wy ieſteśćie. WujJud 238.
a. O Janie Chrzcicielu [czyj (= kogo poprzedza)] (1): RAcż to nam ſpráwić/ prośimy ćię wſzechmogący BOże/ áby cżeladká twoiá/ [...] chwyćiwſzy ſię náuki błogoſłáwionego Ianá Chrzćićielá/ przeſłáńcá (y męcżenniká) twego/ do onego beſpiecżny przyſtęp miáłá LatHar 442.
[Wyrażenie: »przesłaniec Pana Chrystusow«: W ktorey [ewangelii] nam cżás y mieyſce/ ſposob y pocżątek/ y ſummę Kazánia Ianá S. przeſłáńcá Páná CHryſtuſowego/ przed ocży przekłáda WujPosN 1584 37.]

Synonimy: przedbiegacz, przedbiegun, przedchadzacz, przedesłaniec, uprzedzacz.

ALKa