[zaloguj się]
[pdf]

PRZEZACNY (21) ai

e jasne, a pochylone.

Fleksja
sg
m Gprzezåcn(e)go f Gprzezåcnéj
Aprzezåcny A
Vprzezåcny V
pl
G przezåcnych
V m pers przezåcni

sg m G przezåcn(e)go (4). ◊ A przezåcny (1). ◊ V przezåcny (1). ◊ f G przezåcnéj (4); -éj (2), -(e)j (2). ◊ pl G przezåcnych (2). ◊ V m pers przezåcni (9).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII – XVIII w.

Intens. od „zacny” ‘godzien szacunku, czci’ (21): Po przyśćiu Chryſtuſowym/ nieprzyimuie záprawdę świętá náuká kośćielna (ná kapłáńſtwo) tych ktorzy po vmárłey żenie drugą bierzą dla przezacney cżći y doſtoynośći kápłáńſkiey. SkarŻyw 456; Ná dzień przezacny dwu wielkich Apoſtołow/ Piotrá y Páwłá/ dnia iednegoſz y roku vmęcżonych/ wychwalenie y ſłowá S. Ianá Chryzoſtomá SkarŻyw 595.
Wyrażenie: »przezacnej pamięci« (2): [obywatele Księstwa Kijowskiego nie będą podlegać egzekucyjej ani innym statutom i ustawom] czáſu tegóż Alexándrá y Zygmuntá przezacnéy pámięci Oycá náſzégo Królów Polſkich SarnStat 1060 [idem] 1189.
a. O osobach (17): PaprPan Cc; SkarŻyw [407]; KołakCath B2v; KołakCathOkuń A2; przedſię iednák nie opuſzcżę żebym cżegokolwiek co ſię tycże tey przezacney oſoby [księcia Słuckiego] przynamniey dotknąć niemiał. WysKaz 40; A bárzo mu [królowi] też pomogą przykłády y náuká/ wielkiey Krolowey náſzey [...] Anny żony Stepháná przezacnego Krolá/ á Ciotki W.K.M. SkarKaz )(4; Boża prze zacny [!] KARLE łáſká to ſpráwuie/ Trway ieno/ więtſzeć dáry dáleko gotuie. SkorWinsz A2v.
Wyrażenie: »dom [= ród] przezacny« (1): w Małżeńſtwo święte z domu przezacnego/ Woiewody/ Podolſkich kráin/ Mieleckiego. [...] Tego to tedy corkę wźiął w małżenſtwo ſobie KołakCath B2v.
α. W funkcji grzecznościowej (przy zwracaniu się do dostojnych osób) [zawsze V pl] (9): Słuſznie tez do was mowić ták mam/ przezacni obmyślácze dobrá poſpolitego SkarKazSej 665a; Záchowuyćież/ przezacni Senatorowie/ w cáłośći ſwey wiárę ś. Kátholicką SkarKazSej 688a.
Wyrażenie: »przezacni panowie« (7): Toż ſię do was mowi/ przezacni pánowie/ ſtoyćie mocno przy iedney Kátholickiey wierze SkarKazSej 683a; Z iákiemiż pogrożkámi poſłał mię do was P. Bog przezacni Pánowie moi? SkarKazSej 707a, 658b, 664a, b, 675b, 695b.
Szereg: »namilszy i przezacni« (1): O namilſzy y przezacni Pánowie/ Chryſtus rozdźiałow miedzy bráćią czynić niechćiał. SkarKazSej 675b.

DDJ