[zaloguj się]
[pdf]

RZEMIEŚNICZEK (2) sb m

Wszystkie e prawdopodobnie jasne (tak w rzemieśnik oraz -ek).

Fleksja
sg pl
N rzemieśniczek rzemieśniczkowie
G rzemieśniczka
inne pl G a. A - rzemieśniczk(o)w

sg N rzemieśniczek (1). ◊ [G rzemieśniczka.] ◊ pl N rzemieśniczkowie (1). ◊ [G a. A rzemieśniczk(o)w ].

Sł stp, Cn brak, Linde XVII(XVIII) w.

Dem. od „rzemieśnik” (2):
1. Od znacz. podstawowego; być może z neutralizacją funkcji deminutywnej lub z odcieniem protekcjonalnym (2): Owi rzemieśnicżkowie/ á owi pártácże/ Káżdy więc tám z oſobná ná ſwą nędzę płácże RejWiz 162v.
Przen: Twórca, autor (1): Aliśći też rzemieśnicżek by co vcżonego/ Spiewa rymy przynieśione z Párnáſſu ſławnego. KlonŻal A2.
a. [Z uwydatnieniem przynależności do niższego stanu: Widziałem potym [w Sewilli] [...] ubogiego, jak mi się zdało, rzemieśniczka, który mi pończoch poprawiał, żonę idącą w niedzielę do kościoła z takiemi perłami na szyi, żeby u nas, wiem pewnie, były najprzedniejszego skarbu godne. DiarPeregr 97.

W połączeniach szeregowych: Oni Káznodzieie/ oni Sláchćicy/ mieſzcżánie/ rzemieśnicżkowie/ Siodłacżkowie/ co nas odſtąpiwſzy Ewányeliey ſie trzymáli/ thy ſercem y żywotem ſtátecżnie wierzyli/ w tey ſie ſwiątoſciámi/ krzyżem/ y ſpolną miłoſcią twirdzili. GilPos 258; ArtHom Cv.

W przeciwstawieniu: »rzemieśniczek ... zwierzchność«: Ma Plebeius/ rzemieſnicżek/ kmiotek/ cháłupkę/ liepionkę ſwą: Ma Zwierzchność/ zamki/ páłace/ pokoie pyſzne. ArtHom Cv.]

2. [Prawdopodobnie: niewykwalifikowany żołnierz, przeznaczony do prac pomocniczych: ktory [książę Jan] zebrawſzy cżtery tyśiące ludźi w Niemcech/ zwłáſzcżá tych rzemieśnicżkow/ [...] przyſzedł pod Wſzową BielKron 1597 461.]
3. [zool. Aegithalus pendulinus Vig. (Rost); remiz, ptak z rodziny sikorowatych (Paridae), nazywany rzemieślnikiem ze względu na budowane przezeń niezwykle kunsztowne gniazdo: W trzćinách gęſtych Rzemieśnicżek robi/ Y ſubtelnie ſwe gniazdecżko zdobi. CygMyśl E2.]

ECB