[zaloguj się]
[pdf]

PRZYCHODZĄCY (136) part praes act

o jasne.

Fleksja
sg
mNprzychodzący fNprzychodzącå, przychodząc(a) nNprzychodząc(e)
Gprzychodząc(e)go Gprzychodząc(e)j Gprzychodząc(e)go
Dprzychodząc(e)mu D D
Aprzychodzącégo, przychodzący Aprzychodzącą Aprzychodząc(e)
Iprzychodzącym I I
Lprzychodzącym L L
Vprzychodzący V V
pl
N m pers przychodzący
subst przychodząc(e)
G przychodzących
D przychodzącym
A m pers przychodząc(e), przychodzących
subst przychodzącé
I f przychodzącémi
L przychodzących

sg m N przychodzący (8). ◊ G przychodząc(e)go (7). ◊ D przychodząc(e)mu (5). ◊ A przychodzącégo (53), przychodzący (6); -égo (1); -(e)go (52). ◊ I przychodzącym (2). ◊ L przychodzącym (1). ◊ V przychodzący (1). ◊ f N przychodzącå (2), przychodząc(a) (1). ◊ G przychodząc(e)j (3). ◊ A przychodzącą (2). ◊ n N przychodząc(e) (2). ◊ G przychodząc(e)go (2). ◊ A przychodząc(e) (1). ◊ pl N m pers przychodzący (2). subst przychodząc(e) (3). ◊ G przychodzących (13). ◊ D przychodzącym (4). ◊ A m pers przychodząc(e) (4), przychodzących (1) ReszList. subst przychodzącé (10); -é (2), -(e) (8). ◊ I f przychodzącémi (1). ◊ L przychodzących (2).

Sł stp notuje, Cn s.v. prostujący się, Linde XVII w. (z Cn) s.v. prostować.

Znaczenia
1. Przybywający, zjawiający się w jakimś miejscu po pokonaniu jakiejś drogi; veniens HistAl, Vulg, PolAnt, Mącz, Modrz, JanStat; adveniens Mącz, Modrz; iniens Mącz; accedens, ingrediens PolAnt (61):
A. Z podmiotem żywotnym (lub jako taki ujmowanym) (49):
a. O ludziach; w zasadzie lądem i pieszo, też wodą; w wypadku dłuższej drogi możliwe też: jadąc (38): Iniens, Przichodzący. Nádchodzący. Mącz 105a, 481a, b.

przychodzący do kogo (3): LubPs E3; Izali tám iákim tzárowánym Oleiem/ błotem/ álbo Solą krzćił [Jan Chrzciciel] Kryſtuſá Syná Bożego/ y on lud przychodzący do niego? KrowObr 83v; RejPos 283.

przychodzący do czego [= do urzędu, instytucji, miejsca, gdzie coś się mieści] (4): A ordo/ ták około reyeſtru/ iáko y między oſobámi przychodzącémi do ſądu/ obyczáiem Trybunálſkim/ przy ſądźiéch záchowan bydź ma. SarnStat 418; przed Piſárzem y Komorniki ludźie/ do kśiąg przychodzący/ zapiſy będą czynić w kśięgách SarnStat 745 [idem 916], 716, 916.

przychodzący do czego [= w jakim celu] (1): A gdy widźiał [Jan Chrzciciel] wielu z Pháryſeuſzow y Sádduceuſzow przychodzących do krztu ſwego/ mowił im: [...] WujNT Matth 3/7.

przychodzący ku komu (1): widział [król danajski] we ſnie trzi krole ku ſobie przychodzące w wielkiey sławie HistRzym 99v.

przychodzący z czym (2): Sſtał ſie yák oblubyenyec ten Pan wſſechmogący/ Z wyelkyemi dáry do nas záwżdy przychodzący LubPs E3; SarnStat 716.

Ze zdaniem celowym (3): Abowiem to mowi Pan Bog Iſráelſki do domow miáſtá tego [...] y ku ćwierdzam/ y do miecżá przychodzących/ áby [...] Leop Ier 33/5; Y mowił Ian do zgromádzenia ludźi przychodzących áby byli nurzáni od niego: [...] CzechRozm 257v; WujNT Luc 3/7.

Wyrażenie: »na pomoc przychodzący« (1): obiecuiemy to wam iż wſzelkiemu wáſzemu boiárzynowi nam na pomoc przychodzącemu [in nostrum subsidium venienti] dzieſięc złotych [...] damy HistAl F7v.
Szeregi: »przychodzący i odchodzący« = zaczynający i kończący swoją służbę (1): ZAś ſynowie Izráelowi wedle licżby ich [...] służyli krolowi wedle ſpráwy wſzech odmian/ przychodzącjch j odchodzącjch [quae ingrediebantur et egrediebantur] co mieſiąc wedle wſzech mieſięcy przez rok BudBib 1.Par 27/1.

»przychodzący abo stawający się« (1): ieſliby [...] áktor obwinionégo/ [...] ábo téż z obwinionym przychodzącégo ábo ſtawáiącégo ſie zábił ábo vbił/ tákowy [...] SarnStat 1174.

αα. W funkcji rzeczownika (7):

przychodzący do kogo (2): y przyimował [Paweł] wſzytki przychodzące do niego BudNT Act 28/30; NiemObr 36.

przychodzący ku komu (2): [słowa Chrystusa:] przychodzącego ku mnie nie wyrzucę precż BudNT Ioann 6/37, Luc 6/47.

przychodzący skąd (1): wiedz iſz około rzecży iuſz w wierze S. poſtánowionych/ nietylko ćiebie/ ále y z niebá przychodzącego/ niepoſłuchamy. SkarŻyw 300.

Przen: O mistycznym przyjściu człowieka do Boga lub o Jego poznawaniu (2):

przychodzący przez kogo ku komu (1): Zkąd też zbáwić doſtátecżnie może przychodzące przezeń ku Bogu/ záwżdy żywąc ná (to żeby ſię mogł) przycżyniáć zá nimi. BudNT Hebr 7/13[25].

Wyrażenie: »przychodzący przed boskie lice« (1): Synu/ ſpłodzony z naycżyſtſzey dźiewice/ Przychodzącemu/ przed twe Boſkie lice/ Nádźieię zmocni GrabowSet P.
α. Zbliżający się idąc, ale nieosiągający jeszcze miejsca docelowego (4): A gdy ſie to dzýało Iozef potzał wchodzýtz wdom onego xyążęcya/ a oná panna byeżawſzy do wietzernika patrzała zokna na Iozefa przychodzącego HistJóz B3v; Leop Dan 10/20; Herilem filium adventare video, Widzę páńskiego ſyná przychodzącego. Mącz 155c; RejZwierc [283]v.
β. Przybywający z daleka, z innego miasta lub kraju (7):

przychodzący skąd (6): vźrzał [Salomon] niektorego człowieká ymieniem Márchołtá przychodzącego od wzchodu ſlońcá March1 A2 [idem] March3 T7; BibRadz Apoc 16/12; BudBib 4.Esdr 1/38. Cf przychodzący skąd dokąd.

przychodzący skąd dokąd (2): opowiedzieli poſt przed oblicżem Iehowy wſzytkiemu ludowi w Ieruſzalimie/ y wſzytkiemu ludowi przychodzącemu z miaſt Iehudſkich do Ieruſzalimá. BudBib Ier 36/9; ći [członkowie kompanii S. Trinitatis] poſpolićie pielgrzymow do Rzymu z poſtronnych kráiow przychodzących przez trzy dni podeymuią ReszList 166.

αα. W funkcji rzeczownika (1): Druga [ustawa]/ áby goſpody iáko przychodzącym były bezpiecżne/ ták też im ſámym bezpiecżne były. ModrzBaz 63v.
γ. Nacierający, przybywający walcząc (2): Opiſuie [Bóg w Piśmie Św.] też y prędkość/ y moc/ y gotowość/ y biegłość walcżenia woyſk przychodzących [Nabuchodonozora] ModrzBaz 108v.
αα. W funkcji rzeczownika (1):

W przeciwstawieniu: »przychodzący ... odchodzący« (1): Mayą też być [młodzieńcy] ćwicżeni ktorym obyczaiem mayą ku ſobie przypuſzcżać przychodzące/ y ktorym odchodzące odpuſzcżać KwiatKsiąż D3v.

b. O zwierzętach (bez użyć traktowanych antropomorficznie) [zawsze przekład tego samego tekstu i nawiązania do niego] (8): Lecz naiemnik y kthory páſtyrzem nie ieſt/ ktorego nie ſą owce właſne/ widząc wilká przychodzącego odbiega owiec y vćieka BibRadz Ioann 10/12; RejPos 122; WujNT Ioann 10/12.

przychodzący do kogo (1): Iż oni pśi ták iáko ie pirwey wykłádał/ ktorzy widząc wilká przychodzącego do owiecżek iego ſzcżekáć nań nie ſmieli RejAp 193v.

Przen (4): O nędzny báłwánie á mizerny naiemniku/ kthory widziſz tuż nie dáleko wilká przychodzącego/ á nie thylko przychodzącego/ ále iuż máło nie pod ocżymá thwemi drapieżącego ſtadko [...]/ á ty kryieſz łeb w zięmię RejZwierc 186.

przychodzący do kogo (2): ábowiem pſy niememi z gárdły zátucżonemi/ ktorzy chociay widzą wilká przychodzączego do owiecżek Páńſkich/ nie tylko záwołáć ále y záſzcżekáć nie vmieią. RejAp [13]v; RejPos 346v.

c. O istotach niematerialnych: w sposób nadprzyrodzony (tu możliwe wyobrażenie ruchu w pionie) (3): Y sſtał ſie gwałthowny ſzum z niebá/ iákoby gwałthownego duchá przychodzącego/ y nápełnił wſzytek dom RejPos 140v.

przychodzący na kogo (1): y widźiał [Jezus] Duchá Bożego sſtępuiącego iáko gołębicę/ y przychodzącego nań. WujNT Matth 3/16.

przychodzący skąd (1): Ale ſłyſzyſz iáko ten Anyoł ſwięty przychodzący od wſchodu ſłońcá Pan náſz Iezus Kriſtus/ ktory miał v ſiebie piecżęć Bogá żywego/ á nie piſze oby ią dzierżał w ręku RejAp 66.

B. Z podmiotem nieżywotnym (12):
a. O przedmiotach (2):

przychodzący dokąd (1): BIádá źiemi ktorą záćimiáią żagle przychodzące do niey [Vae terra umbrae alarum] BibRadz Is 18/1.

α. O przedmiotach wymagających transportu, tu o towarach [skąd] (1): VKazáli liſt [...]: iż im wolno rozmáitych kupi przychodzących z rozmáitych kráin ſkład mieć w Krákowie ná wieczność. SarnStat 960.
b. O zjawiskach fizycznych (3):

przychodzący ku czemu = mieszający się z czym (1): Takież wilgota wnętrzna ku nim [ziołom] przichodzącza ieſzcże więcey im odeymuie moci dla tego nie ſzkodzą wnątrzu ſwą przyrodzoną gorączoſcią. GlabGad K2v.

przychodzący skąd (1): Apoliotos, Nomen venti, Wyatr od wſchodu słońca przychodzący. Mącz 12a.

Szereg: »przychodzący i odchodzący« (1): poniewaſz od Bogá świátłośći/ ábo w świetle nieprzyſtępnym mięſzkáiącego/ v ktorego niemáſz odmiány świátłośći/ ćieniá ná przemiány przychodzącego y odchodzącego/ wſzyſtko dobre doſkonáłe pochodźi. CzechRozm 209.
c. O abstraktach (7):

przychodzący komu od kogo (1): by trwáła wſercu wiernych Ewánielia/ y z vſt by kośćielnych y kápłáńſkich podánim iednemu od drugiego przychodząca/ niewychodziłá. SkarŻyw 364.

α. O zjawiskach społecznych i politycznych (1):
Wyrażenie: »skąd inąd przychodzący« (1): Adventitiis et externis adiumentis uti Obcych á zkąd ynąd przichodzących pomoćy vżywáć. Mącz 481b.
β. O działaniach; w przen (2): A ieſliby ſtroż vyźrzał miecż przychodzący/ á nie zátrąbił w trąbę: [...] on iśćie w niepráwoſći ſwoiey poiman ieſt Leop Ez 33/6.

przychodzący na co (1): A on vyźrzyli [lege: ujźrzy-li] miecż przychodzący ná źiemię/ y zátrąbili [lege: zatrąbi-li] w trąbę Leop Ez 33/3.

γ. O zjawiskach psychicznych [na kogo w kogo] (1): Ktora śiłá iego álbo moc ná nas y w nas przychodząca/ y nas obżywiáiąca/ nie źle mogłá by być rzecżoná z iſtnośći iego niektore nam vdźielenie WujJudConf 256.
δ. O sprawach do rozpatrzenia [do kogo] (2): A niechby iuż ći ſędźiowie mieli moc ſędźić/ ſkázowáć/ y ſutecżnie końcżyć wſzytkie ſpráwy do nich przychodzące [causas omnes ad se perlatas]/ bez dálſzego odzywánia. ModrzBaz 92v, 91.
2. Objawiający się (bez uwzględnienia poprzedniego miejsca przebywania); veniens PolAnt, Vulg (41):
a. O Chrystusie (22):

przychodzący do kogo (2): RejPosWstaw 21v; Widźieliſmy nawyżſzego kápłaná do nas przychodzącego SkarKaz 158b.

przychodzący skąd (1): Y ktożby tedy tákim Doktorem z niebá do nas przychodzącym gárdzić miał RejPosWstaw 21v.

αα. W funkcji rzeczownika [skąd] (1): Z wyſoca [!] przychodzący [Qui desursum venit]/ nád wſzytkimi ieſt. WujNT Ioann 3/31.
α. O powtórnym przyjściu Chrystusa (19): y vyzryćie Syná cżłowiecżego ſiedzącego ná práwicy mocy Bożey/ y przychodzącego z obłoki niebieſkimi. BibRadz Mar 14/62, Luc 21/27; BielKron 467v; RejPos 4v [2 r.], 7v; RejPosWstaw [213]v; LatHar 695, 709; WujNT Matth 26/30, 64, Mar 13/26, 14/62, Luc 21/27; SkarKaz 1b [zawsze przekład i odwołania do tego samego tekstu].

przychodzący w czym (3): Ieſli kto chce zámną przyść/ vyźrzą ſyná cżłowiecżego przychodzącego w kroleſtwie ſwoim. Leop AAA4v, BBB3; WujNT Matth 16/28.

W przen (1): iż ſą niektorzy z tych co tu ſtoią ktorzy nie vkuſzą śmierći/ áż vyrzą kroleſtwo Boże [tj. Syna Bożego] przychodzące w mocy. WujNT Mar 9/1[8/39].
b. Rodzący się (o istnieniu na świecie) (19):
Wyrażenie: »na (ten) świat przychodzący« = veniens in mundum Vulg [szyk 10:9] (19): Abowim ſam pan Kryſtus yeſt śwyátłoſć prawdźiwa ktora ośwyeca káżdego człowyeká przychodzącego ná ten śwyát KromRozm I E3; KromRozm III M4; KrowObr 43v, 88v, 90v, 122; SarnUzn E7; RejAp 134; Ale ſtali [ludzie święci] záwżdy mocno przy ſzcżyrey ſwiátłośći/ ktora iedno oná ſámá oświeca káżdego cżłowieká ná ten ſwiát przychodzącego RejPos 339, 339v; SkarŻyw 80, 147; iż Chriſtus pan/ ieſt y ſłońcem ſpráwiedliwośći/ y świátłośćią prawdźiwą y ſkutecżną ludźi ná świát przychodzących. CzechEp 167; ArtKanc A12v; LatHar 105, 527, 616, 687; WujNT Ioann 1/8.
3. Znajdujący się w jakimś stanie lub sytuacji; w sensie pozytywnym: osiągający, uzyskujący, zdobywający; w sensie negatywnym: wpadający, popadający (4):
a. O stanach psychicznych i umysłowych (2):
Wyrażenie: »w rozpacz przychodzący« (1): vkáż moc ſwą nad ludem ſwym w roſpácż przychodzącym BielKron 30v.
α. Poznający, przyswajający sobie [ku czemu] (1): Abowyem ſtych ſą/ ktorzy ſye w domy wkradáyą/ á wnyewolą w wodzą nyewyaſtki obćyążone grzechy/ [...] záwſſe ſye vczące/ á nigdy ku vmyeyętnoſći prawdy nye przychodzące. KromRozm I B4.
b. O wieku: trwający do jakichś czasów [do kogo] (2): Tyś [...] náuki y wiáry iáko złotem przepletáney tkánice z ſzáty Chryſtuſowey/ zroſkazánia tegoż zakonodawce/ áſz do nas przychodzącey/ dochował SkarJedn 147, 103.
4. Następujący w czasie (w zdaniach podmiotowych) (21):
a. Z podmiotem oznaczającym stan lub wydarzenie: zdarzający się; z określeniem przyczyny: powstający, biorący się skądś; invadens PolAnt (18): O Známionách przychodzących przed Chorobą. SienLek 18v, 19.

przychodzący od czego (1): Cholerica tormina, Gryzienie w żółądku/ od żołtośći á zieleni przychodzące. Mącz 52a.

przychodzący z czego (5): PatKaz I 5v; Taka [uryna] znamionuie Synocham/ to ieſt łożną niemocz ogniową/ z zbythku krwie telko przychodzączą. FalZioł V 5v, 51; Tu więc wſzelki moze pobacżyc pożytek przychodząci z nauki á z vmieiętnoſci tego poznawania GlabGad L8v; BibRadz Is 25 arg.

przychodzący na kogo, na co (5): iż niekiedy gniew náſzego skazánia oglądaſz ná twoię nádętoſć przychodzący [super tuam arrogantiam promulgandas]. HistAl E6v; Aczkolwiek gwiazdy niebieſkie/ wiela rzeczy ná świát przichodzących pewnymi y nieomylnymi znákámi ſą LeovPrzep b2v; KuczbKat 95; Thak iż ſię ludźie z duſze wylękną/ przed ſtráchem y oczekawániem nieſzczęśćia przychodzącego ná okrąg źiemie BibRadz Luc 21/26; ModrzBaz [38]v.

przychodzący skąd (1): Coż ſobie pocżniećie w dźień náwiedzenia y nieſzcżęśćia z dáleká przychodzącego? PowodPr 69.

Z określeniem powtarzalności (1): A ták/ ieſli ſię to podoba/ wybawmy iuż z tey prace popráwowánia praw/ ná káżdy rok przychodzącey [cura fere quotannis] ludźi ślácheckiego ſtanu ModrzBaz 97.

Wyrażenie: »zaś przychodzący« = powtarzający się (1): Febres reciduae, Záś przichodzące febry/ álbo/ źimnice. Mącz 29c.
Szereg: »przychodzący i odchodzący« = przemijający, nietrwały [szyk 1:1] (2): Ale ſam w ſobie Bog záwżdy iednáki/ á odmiány żadney y przypadkow przychodzących y odchodzących nie ma. SkarKaz 485a, 485b.
b. Z podmiotem oznaczającym czas lub jednostkę czasu: nastający (o czasie następującym obiektywnie: w stałej kolejności (kalendarzowej lub wyznaczonej)) (3): A nieináczey iáko ſtroż zmorzony ſnem oczekáwa dniá przychodzącego ták też ſercá náſſe oczekawáią łáſkáwego wſpomożenya twego RejPs 197v.
Wyrażenia: »blisku przychodzący« = najbliższy (1): tedy snowu taky miedzy sobą doczassny rozdzial poczawssy od swiatha swiathego Michala blyssku przychodzączego asz do zupelnich piączy lath są vczynily ZapWar 1548 nr 2668.

»czas przychodzący« (1): Tu maſz wiedziecz czas iuż natychmiaſt przichodzączy zlęzenia albo rodzenia FalZioł V 16.

5. [Przyszły, mający nastąpić w przyszłości: y prze mąke sswoie przichodzancza bogu oyczv poleczil [Jezus] gie y wssithky wierzancze wen. SprChęd 31, 8.]
6. Przypadający, dostający się komuś jako własność; proveniens Modrz, JanStat (9):

przychodzący z czego (6): Ale ktorzi beneficia dożywotne máią/ ći wedle przemożenia káżdego beneficium y wedle dochodu z gumien y z cżyńſzow przychodzącego żeby pirwſzą y wtorą ſummę ſkłádáli. ModrzBaz 121v, 120, 122v; á połowicá pieniędzy z tákowégo náymu przychodzących nam ma bydź daná SarnStat 1093, 209, 1075.

przychodzący komu skąd (1): któréby [rozterki] mogły ſie wſcząć/ gdybyſmy dopuśćili winy náſzé nam z ſądów náſzych przychodzącé ſługam ábo inym poddánym náſzym [...] wyćiągáć od tych/ którzy [...] SarnStat 887.

przychodzący na kogo, na co (2): Y kładli tám ofiárownicy/ ktorzy ſtrzegli progá/ wſzytki pieniądze przychodzące [quae adducebatur] ná dom Iehowy. BudBib 4.Reg 12/9; ModrzBaz 27v.

Synonimy: 4. nastający; 5. przyszły.

Cf PRZYCHODZIĆ

ALKa