PRZYCZYNNY (7) ai
Fleksja
sg |
m | N | przyczynny |
f | N | przyczynnå |
A | przyczynny |
A | przyczynną |
I | przyczynnym |
I | |
pl |
G |
przyczynnych |
A |
subst |
przyczynn(e) |
sg m N przyczynny (1). ◊ [A przyczynny.] ◊ I przyczynnym (1). ◊ f N przyczynnå (1). ◊ A przyczynną (1). ◊ pl G przyczynnych (1). ◊ A subst przyczynn(e) (2).
Sł stp, Cn brak, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVII w.
1. Będący powodem [ku czemu] (1): pánieńſka płeć nikomu nie ieſt ni w cżym przećiwna/ áni ku ſzkodzye cżyiey przycżynna. BielKron 55v.
2.
Wstawienniczy, orędowniczy (6):
Wyrażenia: »list,
[listek
] przyczynny« [
w tym:
za kim (
1)] [
szyk 3:
2] (
5):
Piſáli Kſiążętá Luterſkie do Krolá Fráncuſkiego przycżynne liſty BielKron 218v;
ActReg 69,
105;
WujNT 748;
KlonWor 53;
[Lecz się nam też to za potrzebne widzi, abyście sobie zjednali listy przyczynne u panow [...] zwłaszcza o Malbork ListyPol I 1534/85,
1547/361;
Iakosz za staranym i przicziną iego poslalisczie bily do nagwisszey Porti naszey prziczinny list wasz za tem klamczą omilnem CorfusDocum 1593 nr 195,
⟨1552⟩ nr 82;
ListyZygmAug 1553/263;
A gdźieby mi ón Pan po wtóre zá przyczynnym moiégo páná liſtem/ ſprawiedliwośći nie vczynił: mam ſye zás wróćić do Królá Páná moiégo GroicTyt 106v (Linde);
HistFort H8v;
PaprGniazdo 202;
Raz niewiáſtá vboga prośiłá S. Bázylego o przycżynny liſtek do Staroſty/ áby iey pobor odpuśćił SkarŻyw 6 (Linde);
BielKron 1597 508,
581].
[»przyczynna modlitwa«: A ieſliby prziczynna modlitwa nyemyala mÿedz ktory powagÿ v pana Boga, Czemuſz ſzię thedy S Pawel na wiely myeyſczach zalyeczal modlythwam thich do ktorich pyſſal: [...] ArgWykład 152.]
»pomoc przyczynna« (1): Do ktorey [Maryi] ſię częſto vćiekáć/ á ony też iey około Synaczká iey kłopoty przypomináiąc/ y o pomoc przyczynną prosić małżonkowie nie zániecháią. SkarKaz 45a.
Szereg: »przyczynny i zalecający« (1): PHilemoná człowieká dobrego Onezym ſługá okradſzy vćiekł był do Rzymu: gdzie od Páwłá náwrocony y okrzczony/ z tym liſtem przyczynnym y zálecáiącym go/ záſię do páná ſwego był odeſłány. WujNT 748.
3. [Dodatkowy: Z tychże kmieci jest kilka, którzy nad przerzeczony czynsz z przyczynnych ról dają po kilka gros[zy] LustrRus II 11.]
ALKa