Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [RZEPNIK]

Następne hasło: (RZEPTAĆ) »

RZEPNY (15) ai

e jasne.

Fleksja

sg
m	N	rzepny	f	N	rzepnå, rzepn(a)	n	N	rzepn(e)
	G			G			G	rzepnégo
	A			A	rzepną		A	rzepn(e)

pl
A	subst	rzepn(e)

sg m N rzepny (2). ◊ f N rzepnå (1), [rzepn(a) ]. ◊ A rzepną (1). ◊ n N rzepn(e) (7). ◊ G rzepnégo (2). ◊ A rzepn(e) (1). ◊ pl A subst rzepn(e) (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Znaczenia

Przymiotnik od „rzepa” (15)

Przymiotnik od „rzepa” (15):

a. Będący częścią rzepy; rapicius Cn (12):

Wyrażenia: [»korzeń rzepny«: Korzeń Rzepny tuczy dobrze náſzé ćiáło UrzędowHerb 262b.]

»nać, liście rzepne(-a)« = rapacia (rapicia) Mącz, Cn; rapicius colis Cn [szyk 2:1] (2:1): Też liſcie rzepne vwarzone s piotruſzką, [...] te^go pożyway/ bowiem vrinę pobudza FalZioł I 120a; Rapacium, sive rapicia, Rzepna náć. Mącz 345d; Náć rzepną/ liśćie kápuſtne/ po gorách ſuſzyć: dla świni ná źimę. GostGosp 76.

»rzepne nasienie, [siemię]« [szyk 5:4] (9): przeciwko iadom wſzelkim ieſt iakoby drijakiew rzepne naſienie. FalZioł I 120a; woda w ktoreyby było vwarzone rzepne naſienie/ kroſty z licza [...] zgania gdy tą wodą będą cżęſtho macżane. FalZioł I 120b, I 119d [2 r.], 120a [3 r.]; zeżwáć rzepnégo náśienia/ á ono ná ono mieſtce [tj. ranę po ukąszeniu węża] przyłożyć SienLek 153v, 40v; [Siemię rzepne: za nasienia rzepne do nasienia ... gr. 22 InwBiskWłocł 1582 232].

b. Uzyskany z nasion rzepy (2):

Wyrażenie: »rzepny olej« [szyk 1:1] (2): Rapacinum oleum, Rzepny oliey. Murm 161; Mymer¹ 41; [ReuchlinBartBydg C4v].

c. Dotyczący miejsca uprawy i przechowywania rzepy (1): We zły rok ma włodarz doyźrzeć/ áby wołow kmiećie nieprzedawáli. Rzepne doły y w boru co karcż kopáią áby záraz zámietywáli GostGosp 167; [Item jeszcze dostała mu się rola za tą Bogdanką leżąca, także szeroko, to jest 16 składów a przez dwoje staj długo, rzepna rzeczona InwSzlachKal 1595 nr 61, 1595 nr 61].

d. [W funkcji rzeczownika: »rzepne« = ekwiwalent powinności składania w daninie rzepy: Solvunt de manso ratione census per XXII grossos ad festum s. Martini et per II choros avenae rzepnego. WizytGn 238; Rzepnego dant per II choros avenae de manso. WizytGn 240, 239, 241.]

Cf RZEPIANY

DDJ