[zaloguj się]
[pdf]

PRZYKOPAĆ (5) vb pf

o prawdopodobnie jasne (tak w kopać); a jasne.

Fleksja
inf przykopać
praet
pl
3 m pers przykopali
conditionalis
sg
3 m by przykopåł
impersonalis
praet przykop(a)no, jest przykop(a)no
participia
part praet act przykop(a)wszy

inf przykopać (3). ◊ fut 2 sg przykopåsz (1). ◊ [praet 3 pl m pers przykopali.] ◊ con 3 sg m by przykopåł (1). ◊ [impers praet przykop(a)no, jest przykop(a)no. ◊ part praet act przykop(a)wszy.]

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII(z Cn) i XIX w.

1. Kopiąc, tj. karczując, powiększyć pole; affodere Cn [w tym: czego (3), ile czego (1), [ile]] (5): [the wſzyſthky [łąki] mayą bycz na poly [wspólne] yuſzch y wſzyſthkye pozythkye [!] gdzyezbykolwyek mogl przykopacz. albo ſthaw vczynycz thedy wſzyſthko ſzpolnye. ZapWpolKośc 1550 9/313v; Na gruncie Wolyey Wylkolaskyey są 2 pola rozdzielone, jedno za dworem [...], na które się wysiewa siliginis cor. 330, avenae 300, a może go tak wiele przykopać LustrLub 90; Są na folwark 3 niwy, a powiedają, że nie masz co więcej przykopać, bo wszędy krzemieniec. LustrSand 292; LustrMalb II 101.]

przykopać co (1): Powiedáią iż tego potrzebá dla woyny/ By ieden iáko drugi poſpołu był ſtroyny. Ale niżli tey woyny ſtroyney docżekamy/ Pewnieyſzą ná káżdy rok ná zapłociu mamy. Bo ieſli co przykopaſz możeſz temu wierzyć/ Ledwe nie nákáżdy rok muśiſz z nowu mierzyć. RejZwierc 250v. Cf [»pole przykopać«].

przykopać do czego (1): a Gdy by teſz ten mlynarſz czo przykopal Roly do mlyna: tedi yedno do trzeczyego ſzyta ZapKościer 1588/77; [a z ostatka ról wykopanych gotowych, do tego nieco przykopawszy, uczyniono folwark LustrRus 140; W tym folwarku są 3 pola, [...] po 12 łanów każde, ale do jednego, które Marchow zową, przykopano potym niemało LustrSand 260, 314].

[przykopać ku czemu: Jest w tej wsi folwark niewielki na piąci włókach pustych, ku którem włókam przykopano nowin niemało. LustrRaw 199.

przykopać komu [sobie]: prosił zatem jmci, aby z wierzchności swej to opatrzeć raczeł, jakoby ci świątnicy dekretowi przez jmci uczynionemu dosyć czynieli z przyczyn w tym to dekrecie opisanych i z tej też przyczyny, iż ról sobie przykopawszy więcej ich mają nad swe starodawne zasadzenie OrdynWiej 1575 nr 47; LustrSand 309.]

Zwroty: »nowin(ek) przykopać« [szyk zmienny] (2): A odpráwiwſzy ty domowe goſpodárſtwá/ oſiawſzy też dobrze/ więcz też nie wádzi/ ieſli cżás ieſt/ nowinki pokopáć/ gnoyku powoźić/ domkow/ chlewikow popráwić (marg) Nowinek przykopáć. (–) RejZwierc 110v, Bbb; [Którego czynszu beło fl. 12/13, ale teraz więcej przychodzi, bo nowin więcej przykopano. LustrSand 308, 313; LustrRaw 199].

[»nowo przykopać«: Mają tam po kilku stajań role na tych niwach: jedni dawno, a drudzy sobie nowo przykopali. LustrSand 309.

»pole przykopać«: Teraz pola folwarkowe tak osiewają: jednego roku oziminą, drugiego jarzyną, a trzeciego ugorem leży. Ale czasem może trzecie pole przykopać do tych ról. LustrSand 314].

»rol(ej) przykopać« [szyk zmienny] (2): Vrzędnik ma łąk przycżyniáć/ roley przykopáć/ ieśliże kędy ieſt gnoy woźić. GostGosp 8; ZapKościer 1588/77; [OrdynWiej 1575 nr 47; Jakoż folwarku zamkowego ról za dzierżawy p. starosty jest barzo niemało ról przykopano, [ss] które czynią dobry pożytek [...], bo ich niemało posiano. LustrMalb I 150; (nagł) Drugi folwark Kamienicza (–) Mila od Mirakowa, na gruncie rodziwem, dobrem, jeno w niewielkości ról którychby potrzeba przykopać LustrPom 101].

[Szereg: »przyczynić albo przykopać«: iż tamten folwark i niewielki jest teraz i na potym przyczynić albo przykopać go już więcej nie może OrdynWiej 1575 nr 47].
2. [Kopiąc doprowadzić coś do stanu poprzedniego (o czyszczeniu rowów melioracyjnych) [co]: k temu [mieszkańcy wsi Sosnowo] rów dla zbiegania wody do morza prętów 200 winni na każdy rok przykopać. LustrMalb I 8.]

Formacje współrdzenne cf KOPAĆ.

Cf [PRZYKOPANIE], [PRZYKOPANY]

MP