[zaloguj się]
[pdf]

PRZYPŁODEK (17) sb m

o oraz e jasne.

Fleksja
sg pl
N przypłodek przypłodki
G przypłodku przypłodk(o)w
A przypłodek przypłodki
I przypłodki(e)m
L przypłodkach

sg N przypłodek (3). ◊ G przypłodku (3). ◊ A przypłodek (4). ◊ I przypłodki(e)m (1). ◊ pl N przypłodki (1). ◊ [G przypłodk(o)w.] ◊ A przypłodki (4). ◊ L przypłodkach (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII w.

Przychówek, potomstwo (o zwierzętach); fetura, soboles Mącz, Cn; fructus PolAnt; natio Cn (17): Si foetura gregem suppleverit, Ieſli przipłodek trzody dopełni/ To yeſt yeſli ták wiele będzie przipłodku yáko máciorek. Mącz 304d; Vrzędnicy w Iesieni máią ſpiſáć ták creſcencye iáko przypłodki/ y wſzelákie rocżne przybyłe pożytki GostGosp 4; Owcom tákże ſwoy cżás cżynić/ y ták doić/ coby iágnię odchowáłá: bo więtſzy pożytek przypłodku rządnego/ niż máſłá. GostGosp 118, 16, 72 [2 r.], 114 [2 r.], 120, 167; [Od których to świerzepek ciż to małżonkowie abo ich potomkowie połowicę przypłodków przy wróceniu arendy przerzeczonemu Janowi abo jego potomkom dać będą powinni. InwSzlachKal 1569 nr 24].

przypłodek czego (6): A Pan Bog twoy zbogaći ćie w dobrách/ w owocu żywotá twego/ w przypłodkách bydłá twego BibRadz Deut 28/11, Deut 28/18; Propagatio et soboles synonyma, [...] Ne novae soboles diffugiant, Aby ſie młody przypłodek pſzczół nie rozlećiał. Mącz 397d, 304d; Ma też Dworká iáko Vrzędnik vkazáć Pánu pożytek ze wſzelákiego bydłá przypłodku GostGosp 118, 72; [A przypłodkiem jego bydła dzielić się powinni będą. InwSzlachKal 1576 nr 32].

[przypłodek z czego: Przypłodek z bydła, wełny plus minus ... fl. 400 InwBiskWłocł 1998.]

W charakterystycznych połączeniach: przypłodek piątnować, spisać (2), wiedzieć, znakować; przypłodek rządny, wszel(a)ki (3), wszytek; przypłodku wiele; przypłodek bydła (z bydła) (3), koz, krow, owiec, pszczoł, świni, trzody.

[Szereg: »przypłodek i pożytek«: A którzy urzędnicy chcą ten przypłodek i pożytek arendować, odkupują to trzemi grzywnami. LustrRus I 14.]
Przen (1): rádzę/ áby káżdy z pilnośćią/ może li kśiąg Láktáncyuſowych doſtáć/ o tym ſobie ſzyrzey v niego cżytał/ á z niego tego dochodźił/ iż w Papieſtwie po wygłádzeniu Chryſtyáńſkiego nabożeńſtwá prawdźiwego znowu ono ſtáre Pogáńſkie/ á ieſzcże z przypłodkiem obfitym wprowádzono/ tylkoż to iż ie Chryſtyáńſtwem przypſtrzono CzechEp 88; [Owa táki dobrodźiéy [...]/ który pátrzy nie gdźieby przyſtoynie dobrodźieyſtwo położyć/ ále gdźieby z tákim pożytkiem ie vdáć/ żeby to z przypłodkiem/ y bez trudnośći wróćić ſie mogło/ nie ieſt to dobrodźiéy. SenekaGórn 171 (Linde)].

Synonim: przychowek.

DDJ