[zaloguj się]

PRZYROWNYWAĆ (45) vb impf

o oraz a jasne.

Fleksja
inf przyrownywać
indicativus
praes
sg pl
1 przyrownywåm
2 przyrownywåsz przyrownywåcie
3 przyrownywå przyrownywają
praet
sg
3 m przyrownywåł

inf przyrownywać (4).praes 1 sg przyrownywåm (4).2 sg przyrownywåsz (3).3 sg przyrownywå (22).2 pl przyrownywåcie (1).3 pl przyrownywają (2).praet 3 sg m przyrownywåł (2).part praes act przyrownywając (7).

stp brak, Cn notuje, Linde XVIXVII w. s.v. przyrównać.

1. Zestawiać dla wykazania różnic i podobieństw; comparare, componere, conferre, contendere, contentionem facere Cn [co ku czemu] (1): Oto cżegom ia doznał/ mowi Káznodzieiá/ przyrownywaiąc iedno ku drugiemu [unam post alteram]/ ábych wiedźiał pewną rzecż. BibRadz Eccle 7/28.
2. Wykazywać podobieństwo, uznawać za podobne [kogo, co] (32): Acż tego nie wiemy ieſli był ábo nie był Licemiernik w tym koſciele/ iáko gi Pan wſpomináć racży. Ale iż gi tu Pan przyrownywáć á miánowáć racży w oſobie [...] hárdych y tych ktorym ſie ich właſne ſpráwy nalepiey podobáią. RejPos 200v.

przyrownywać do kogo, do czego (5): A Pan zaſtępow vcżyni ná wſzytki narody vcżtę z rzecży tłuſthych ná tey gorze (marg) To ieſt/ ná Syonie/ przez ktorą rozumie kośćioł Boży/ ábowiem thám gotuie gody wielkie/ ná ktore wzywa narodow wſzytkich/ ták iáko tego y ſam Kryſtus potwierdził onym podobieńſtwem o Krolu/ ktory ſpráwił gody ſynowi ſwemu/ przyrownywáiąc do niego kroleſtwo ſwoie. (–) BibRadz Is 25/6; ponieważ Zbáwićiel niektore [grzechy] ták lekkimi cżyni/ że ie do trzaſecżki y komorá przykłáda/ á drugie lepakdo [!] wielbłąda przyrownywa. WysKaz 18; Tymże ſpoſobem ś. Thádeuſz Apoſtoł opiſuiąc ſektarze cżáſu ſwego: iednych przyrownywa do Káymá/ ktory zazdrośćią zgrzeſzył: drugich Báláámowi/ ktorzy dla chćiwośći y pożytku: [...] trzećich przypodoba onym przećiwnikom Moyzeſzowym oſtrym y zuchwałym PowodPr 38; SkarKaz 84b; ták iáko y CHRISTVS Pan náſz nie raz Kośćioł ſwoy do łodźi ábo do korabiá przyrownywał/ y Kośćioł ś. Kátolicki/ chorągwie iákoby żagle iákie duchowne/ przed hufem zgromádzenia Chrześćiáńſkiego nośi y pokázuie KlonFlis A3v.

przyrownywać komu, czemu (22): [Król spytał Ezopa:] Ezopie iáko ty mniemaſz/ A komu mię przyrownywaſz: Z tą wſzyſtką drużyną moią/ Ktorzy około mnie ſtoią. Rzekł Ezop/ ćiebie ſłońcowi/ A twą rádę mieśiącowi: Bo ty świećiſz iáko w niebie/ Ci máią iáſność od ćiebie. BierEz Gv; A iż porządne [zgromadzenie jest Kościół]/ z przodkum powyedźyał/ y okázuye ſye z onych podobyeńſtw/ gdźye ij piſmo S. á ſlowo boże/ [...] kroleſtwu/ woyſku ſpráwyonemu/ myáſtu/ domowi/ ćyáłu przyrownywa KromRozm III Gv; Niektorzy mnimáią iż ſie ten Pſalm ſciąga ná onę hiſtorią II. Krol. w kápitu. XIIII. przytacżaiąc grzech Dawidow ná plác/ prze ktory był Pan ná lud ſwoy okrutne powietrze dopuśćić racżył. A ták ty podobieńſtwá/ ktorych tu Pſálmiſtá vżywa/ przirownywáią Aniołowi onemu/ ktorego widzyał Dawid morduiącego lud LubPs T6v, cc2, dd2v; Izali liſt kthory ſię chwieie potrzeſz? á źdźbło ſuche przeſládowáć będźieſz? (marg) Opiſuie niczemność człowieczeńſtwá/ przyrownywáiąc ie liſtowi y źdźbłu. (–) BibRadz Iob 13/25; Czyniſz ludzi podobne rybam morſkim/ y podobne gádźinam ktore żadnego páná nie máią. (marg) Przyrownywa świát Morzu á ludźi rybam/ á Nábuchodonozorá rybitwowi/ iákoby rzekł iż káżdemu wolno w Morzu łowić/ to ieſt trapić ludzi gdyż ſię żaden zá nim nie záſtáwi. (–) BibRadz Hab 1/14, I 276a marg; Czego téż mamy w Mieśćiéch przykład/ gdźie Burgmiſtrz Miecz ma/ ále go nád złoczyńcą nie vżywa/ Kátowi go ku ſkutku ſpráwiedliwośći ſwéy chowa. (–) Więc ty iáko Papieżá Burgmiſtrzowi/ ták Kátowi przyrownywaſz Królá? OrzQuin X2v; Słuchayże iáko thy nieſláchetne wymyſlácże á wywrotniki prawdy Páńſkiey Duch ſwięthy przyrownywa ſzáráńcżey á z iádem ſzkorpionowym. RejAp 78; RejPos 228v; Przyrownywa też nas niemocnym: Bo iáko oni dokąd choroby niezbędą/ ſpráwy vrzędow ludźi zdrowych cżynić niemogą: ták też my vcżynkow ktoreby śie Pánu Bogu podobáły zácżąć niemożemy bez łáſki Bożey rátunku KuczbKat 395; RejPosRozpr b4v; KarnNap F2v; CzechEp 167 [2 r.], 408; ReszList 143; Phil D4; WysKaz 18; Y owſzem tákowych piiánicow [tj. ich lekkomyślność] przyrownywa lekkomyślnośći práwie dźiećińſkiey/ gdy w rzecżách y namowách poſpolitych á poważnych porządku y ſtátku niemáſz/ ále wielka nieſtátecżność y odmiáná PowodPr 72, 38.

przyrownywać ku komu, k(u) czemu (5): [Mądrość] Zgotowáłá pokármy ſwoie/ nátoczyła winá ſwego/ y przygotowałá ſtoł ſwoy. (marg) W tych słowiech okázuie ſzczodrobliwość mądroſći Bożey/ kthorą przyrownywa ku zacnem Kſiążętom ktorzy ſpráwuią bieſiády hoyne. (–) BibRadz Prov 9/2; [orzeł] Vrodę mieni y ſtárość/ A muśi mu z nowu odrosć/ Páznogcie pyerze tákież nos [tj. dziób]/ Więc ktemu y oſobny głos/ Wſzem ptakom ſtráſzliwy. Dawid zacny Prorok y Krol/ Gdy go gryzł on ſerdecżny mol/ Tę iego młodość wſpomina/ A ktemu ią przyrownywa/ Kto ſwą złość odmieni. RejPos A2, 342, 342v; Ku pſu tám przyrownywa łákomego cżłeká. Ktory gdy chćiwą gębą od páná ſwoiego/ Pożyra ſztuki mięſá tho w nádzieię tego/ Aby mu ich tym więcey do gęby miotano HistLan E4.

3. Czynić podobnym; assimilare Calep, Cn; comparare, similem facere Calep (1): Assimilo, Similem facio, comparo – Przirowniwam, podobnim czinię. Calep 105b.
4. Stawiać na równi, zrównywać, traktować jednakowo; aequiparare Cn [kogo, co] (7):

przyrownywać do kogo, do czego (4): A więc to ieſztze niebędzie nieprzyiaćiel Boży/ ktory ſwoie ſmrodliwe vſtáwy/ przyrownywa do vſtáwy/ Boſkiey? KrowObr 25v; Abowiem [papież] tu iáwnie háńbi y ſromoći Páná Iezu Kryſtá onego Báránká wietznego/ náprawicy Bożey ſiedzącego/ przyrownywáiąc tę obłudę woſkową [tj. woskową figurkę baranka] do niego. KrowObr 68v, 88v, 227.

przyrownywać komu, czemu (2): S. Ambroży teſz o takich piſze in Epiſtolam ad Rom. capi. 1. ktorzy pana boga wſzechmogączego przyrownywaiącz panv ſwieczkiemv mowią/ tak iako do pana/ trzeba przycżyńcze łaſkawego/ tak też y do boga. SeklWyzn e4; Coż wy Trádycie Zydowſkie ſproſne/ á iáſnie woley á Przykazániu Bożemu przećiwne/ Trádycyam świętym Kośćielnym przyrownywaćie? WujJud 43.

przyrownywać ku komu (1): A iż ktemu tu Anyoł ſwięty thákiego káżdego rownego ſtanem ku ſobie przyrownywa/ gdzie mowi Ianowi ſwiętemu/ iżem ia rowny ſługá tobie y temu káżdemu kto będzie ſłuchał ſłow proroctwá tego. RejAp 190v.

5. Odnosić, przypisywać [co] (2):

przyrownywać komu (1): HIſtoria w pirwſzych kſięgách Krolewſkich w XIX. kápi. okázuie/ iż ſie then Pſalm właſnie zátacża ná Dawidá s. w kthorym cżyni modlitwę ku Pánu Bogu/ áby ſtłumił Saulá y z iego pomocniki. Niektorzy przyrownywáią tę modlitwę perſonie Páná Kriſtuſowey [tj. twierdzą, że przez Dawida przemawia Chrystus]/ ktory ſie modlił przećiwko złey á niewierney bożnicy. LubPs O4.

przyrownywać ku komu (1): m dawną práktykę iednego człowieká/ ktora námienia tych czáſow oſtátecznych Lwá ryczącego wynidź z láſá/ ktoryby miał bárzo wiele inſzych źwierząt rozdrápáć/ á ſwoie imienie mocą y wielkim gwałtem vmocnić: ktorą práktykę ku źiemi Czeſkiey przyrowniwam: ktora ma zá herb Lwá o dwu ogonu/ y że wſzech ſtron ieſt okrążo ná [!] láſy/ iákoby iákim przyrodzonym murem LeovPrzep D2v.

6. Dopełniać, uzupełniać (do całości) [do czego] (1): Quadro, In quadrum redigo – Przirowniwam doczterech czeſezi [!], ſgadzam. Calep 883a.
*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Applico, Appello [...], Adiungo, annecto – Przirowniwam, przikładąm. Calep 84a.

Synonimy: 2. przypodobiać, przypodobywać, przystosowywać; 5. przystosywać.

Formacje współrdzenne cf ROWNAĆ.

Cf PRZYROWNYWAN, PRZYROWNYWANIE

MP